“Imajući u vidu ključnu ulogu koju revizija javnog sektora ima u osiguravanju transparentnosti, odgovornosti i efikasnog upravljanja javnim sredstvima, Ured za reviziju institucija u Federaciji Bosne i Hercegovine ambiciozno nastavlja sa svojim radom, s ciljem unapređenja povjerenja građana u institucije vlasti… Sa promjenom rukovodstva, ova godina će za nas biti dinamična godina tranzicije i novih prilika.”, istakao je, u uvodnoj riječi Plana i programa rada Ureda za reviziju institucija u Federaciji BiH za 2025. godinu, novi generalni revizor Ureda, imenovan, zajedno sa svojom zamjenicom, odlukom Federalnog parlamenta, krajem oktobra 2024., u proceduri koja je izazvala brojne negativne reakcije, i zbog upitnih kvalifikacija i zbog nepotizma, ali prije svega zbog stranačkog kadroviranja u instituciji koja bi po zakonu i međunarodnim standardima morala da bude nezavisna od političkog uticaja.
Ono što nam je novo rukovodstvo Ureda za reviziju ponudilo, međutim, ni na koji način se ne može tretirati kao ambiciozno, a dinamično je samo u kontekstu pokazane odlučnosti da se promptno ponište svi rezultati Ureda napravljeni pod prethodnim generalnim revizorom, u posljednjih 8 i po godina.
Naime, zatekavši 2016. godine, po svom imenovanju, godišnji plan od svega 51 finansijske revizije, prethodni generalni revizor, Dževad Nekić, za svega je 5 godina taj plan udvostručio i na kraju je dužnost napustio sa u potpunosti realizovanim godišnjim planom (za 2024.) od 107 finansijskih revizija.
Novo rukovodstvo, s druge strane, za prvu godinu svog mandata (Planom i programom rada za 2025.) planiralo je svega – 69 finansijskih revizija. Manje nego je Nekić planirao za 2017., prvu godinu svog mandata, u kojoj je započeo kontinuirani uspon, koji će Federalni ured za reviziju učiniti jedinom vrhovnom revizorskom institucijom u BiH sa trocifrenim brojem planiranih (i realizovanih) finansijskih revizija.
Popratna pojava ovakvog “nastavka ambicioznog rada” u “dinamičnoj godini tranzicije i novih prilika” je da će Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, koja se godinama bezuspješno trudila dostići rezultate Ureda za reviziju institucija u FBiH, u 2025. godini po svemu sudeći biti produktivnija od Federalnog ureda.
Podsjetimo, kraj 2024. godine, revizori Republike Srpske su dočekali sa 86 realizovanih, od 90 planiranih finansijskih revizija. U odnosu na Federalnih 107.
U 2025. međutim, moći će da slave ne samo zbog većeg broja revizija učinka – što im je godinama prednost nad Federalnim uredom – nego, zahvaljujući pomenutoj odluci novog rukovodstva Federalnog ureda, i zbog većeg broja finansijskih revizija. Što će, s obzirom na nesrazmjer subjekata koji su predmet revizije u jednom i drugom entitetu, biti zaista porazno za Federalni ured.
Novi generalni revizor, Mirza Kudić, pokušava to opravdati namjerom da se poveća broj izvještaja o praćenju realizacije preporuka iz finansijskih revizija iz ranijih godina, što je mnogo manje zahtjevan posao. A da bi prikrio dramatični pad finansijskih revizija, on, u svom uvodnom govoru u Planu i programu rada za 2025., i ovo praćenje realizacije preporuka naziva finansijskim revizijama, pa “mašući” zbirnim brojem, pokušava stvoriti iluziju “nastavka ambicioznog rada”. No, to je, narodskim rječnikom, priča o babama i žabama. To niko ne radi – svi ostali pažljivo razdvajaju i vrednuju te različite aktivnosti i njihove prateće izvještaje (Uostalom sama činjenica da je, primjera radi, izvještaj o provedenoj finansijskoj reviziji za 2022. za JP “Autoceste FBiH” doo Mostar, “debeo” 60 strana, a izvještaj o praćenju postupanja po preporukama iz ovog izvještaja 14, govori sve.).
Pritom argument o lošoj realizaciji preporuka – a realizacija jeste loša, u čitavoj zemlji – je potpuno besmislen. Jer nije realizacija preporuka loša zato što ima puno finansijskih revizija (njih je, zapravo, s obzirom na broj subjekata u nadležnostu Ureda, premalo!), niti će biti bolja ako bude više izvještaja o realizaciji preporuka. Jer, naprosto, nije problem u Uredu za reviziju i njegovom radu, nego u institucijama koje bi trebale reagovati u postizvještajnom periodu – parlamentima (i njihovom komisijama), vladama, tužilaštvima – i njihovom neradu. Podsjetimo, naime, da nikad niko nije sankcionisan zbog loših revizorskih ocjena ili nerealizacije njihovih preporuka. Pa čak ni zbog odbijanja da se dozvoli provođenje revizije (stranke štite svoje kadrove).
Uglavnom, ono što zabrinjava mnogo više od pada produktivnosti je potencijalni pad kritičnosti, odnosno profesionalnosti Ureda pod novim rukovodstvom prema vlasti koja je to rukovodstvo instalirala uprkos ozbiljnim zamjerkama opozicije, medija, pa čak i američke ambasade.
Podsjetimo, Federalni se ured za reviziju, pod prethodnim generalnim revizorom, profilirao u žestokog, nepotkupljivog, zaštitnika javnog interesa. Ne ustručavajući se ni otvorenih javnih sukoba sa vlašću, koja je u više navrata atakovala na nezavisnost ove institucije, pokušavajući je staviti pod svoju kontrolu, nametnuti cenzuru u pisanju revizorskih izvještaja i revizore praktično proglašavajući neprijateljima, javno zazivala odnos revizora prema vlasti kakav je prisutan u Republici Srpskoj. U kojoj su ocjene revizora, od 2017., u kojoj se Milorad Dodik u skandaloznom javnom linču, obračunao sa tadašnjim glavnim revizorom RS Duškom Šnjegotom, prisilivši ga na ostavku, mnogo blaže od Federalnih. Bile. A šta će biti u nastavku, vidjećemo.
Aktuelna je vlast, i identičnom osjetljivošću na kritiku kao kod njihovih prethodnika i načinom izbora novog rukovodstva Ureda za reviziju i načinom na koji je ispratila prethodnog generalnog revizora (uvredama i netrpeljivošću, umjesto priznanjem za ostvarene iznimne rezultate i profesionalan odnos prema svojim obavezama), pokazala da nastavlja kontinuitet neshvatanja i neprihvatanja uloge nezavisnih kontrolora svog rada. I sa bahatošću, netransparentnošću, zloupotrebama položaja, napadima na medije, civilno društvo, pravnu državu i nezavisne institucije, a i sa sukobima sa “međunarodnom zajednicom” i ignorisanjem javnog interesa, zarad zadovoljavanja ličnih i uskostranačkih.
Intimnost koja zrači iz startnih kontakata političara i novog rukovodstva Ureda za reviziju, u tom je kontekstu, krajnje zabrinjavajuća.
(S.Š., Revizije info)
