Pandemija COVID-19, koja je na prostorima BiH aktuelna od marta 2020. godine, uz sav užas i bol koji je izazvala svakome ko je obolio i onima koji su izgubili svoje najdraže, dodatno je ogolila sve slabosti sistema, u gotovo svim segmentima.
Afere se nižu jedna za drugom. Kako u Federaciji BiH, gdje su određeni procesi sa akterima sa najvišeg političkog vrha u poodmakloj fazi rada nadležnih tužilalaštava i sudova, tako i u Republici Srpskoj – sve do aktuelnih afera „Korona ugovori“ i „Kiseonik“.
No nisu samo koruptivne afere, u koje su umiješani visoki politički funkcioneri i stranački instalirani direktori javnih ustanova problem.
Problem je, recimo, i korištenje pandemije kao izgovora za nerad i netransparentnost.
Bosanskohercegovačkim parlamentima, bez izuzetka, trebalo je previše vremena da uopšte počnu ponovo raditi nakon što su, u prvom talasu pandemije, prekinuli sa radom. A i kad su ponovo krenuli sa radom, neki od njih su pandemiju nastavili koristiti kao izgovor za različite restrikcije, prema medijima i nevladinim organizacijama.
Narodna skupština Republike Srpske je tako, s izgovorom da poštuje propisane mjere u borbi sa pandemijom, zatvorila vrata za goste bilo koje vrste, pa i za one akreditovane.
Zainteresovani mediji i nvo ostali su uskraćeni za slobodu prisustva i praćenje rada skupštinskih odbora i komisija, a javnost, posljedično, za širu sliku o događanjima na sjednicama tih tijela. Pa se sve svelo na poslovično šture ili nikakve informacije na zvaničnom sajtu Skupštine.
Iz jedne od organizacija zainteresovanih za praćenje rada skupštinskih tijela, koju smo kontaktirali ovim povodom, dobili smo stav koji uvažava epidemiološku situaciju ali ističe da pandemija ne može biti izgovor za netransparentnost, nego upravo suprotno – razlog da se institucije potrude i stvore uslove u kojim će se evidentni konkretni problemi i ograničenja prevazići i obezbijediti puna transparentnost:
„Čak i da prihvatimo pojašnjenje koje smo dobili iz Generalnog sekretarijata NSRS o tome da se NSRS ponaša u skladu sa higijensko-epidemiološkim mjerama, te da nije moguće da akreditovani gosti prisustvuju sjednicama nadležnih skupštinskih odbora i komisija, postavlja se pitanje: Šta je NSRS uradila na tome da se, upravo zbog izazova pandemije, dodatno otvori prema javnosti, posebno u kontekstu rada nadležnih skupštinskih odbora i komisija? Da li je pokrenula proces snimanja sjednica i objavljivanja na Youtube kanalu? Nije. Da li se potrudila da obezbijedi prenos sjednica odbora i komisija? Nije, iako je to danas standard koji ispunjavaju i udruženja građana, koja raspolažu sa mnogo manje sredstava, ljudstva i drugih kapaciteta? I do kada će izgovor da se ne može prisustvovati sjednicama navednih skupštinskih tijela biti pandemija? I zbog čega se to, uopšte, radi?“
Pritom, podsjećamo, da su iz parlamenata godinama stavljali primjedbe nevladinim organizacijama koje su pratile rad parlamentaraca prisustvujući sjednicama parlamenata, da treba da prate rad komisija i odbora, jer se tamo, kao, dešavaju najznačajnije stvari i najintenzivniji rad. A sad se javnosti uskraćuje mogućnost da bude adekvatno informisana o tom radu.
Centri civilnih inicijativa, koji u pokušaju sveobuhvatnog praćenja rada različitih institucija koje imaju uticaj na reviziju i njene efekte, pokušava da prati i rad parlamentarnih radnih tijela zaduženih za reviziju, danas, 29.09., je, odlukama tih tijela, spriječen da prisustvuje sjednicama i u Narodnoj skupštini i u Parlamentu FBiH.
Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju, u FBiH, čak nije ni obrazložila svoje neprihvatanje prisustva predstavnika CCI-a na svojim redovnim sjednicama, dok se Odbor za reviziju NSRS pozvao na epidemiološke mjere.
Pritom nijedno od tih tijela nema izgrađene mehanizme i profesionalni odnos koji bi obezbijedio transparentnost njihovog rada. I dostupnost informacija svim zainteresovanim. Nego se mediji i nevladine organizacije snalaze i ličnim vezama sa pojedincima (a ne sa institucijom) obezbjeđuju nezvanične podatke. I to na najosnovnijem nivou – kad će biti sjednica, šta je uopšte bilo na njenom dnevnom redu, itd. Što je potpuno neprihvatljivo.
A, pritom je mogućih rješenja bezbroj. Narodni poslanik Nebojša Vukanović je snimajuci svojim mobitelom početak (prekinute) sjednice Odbora za reviziju u julu i stavljajuci taj snimak na društvene mreže, pokazao koliko je to, zapravo, jednostavno (da se fokusiramo samo na tehnički aspekt tog slučaja, kojim su se mediji bavili danima).
S druge strane, Skupština je mogla ponuditi mogućnost prisustva sjednicama pod uslovima koji su opšteprihvaćeni u svijetu – uz potvrdu o vakcinisanju ili test ne stariji od 48 sati. Koliko često se sastaju pojedini odbori (posljednja sjednica Odbora za reviziju prije današnje održana je 16.12.2020., recimo) to bi bio prihvatljiv trošak za zainteresovane nvo i medije.
A u krajnjoj liniji, da li ih pandemija sprječava da na vrijeme najave sjednicu i objave njen dnevni red i dokumente o kojim će se diskutovati a odmah nakon sjednice održe press konferenciju (može i virtuelnu) ili objave detaljnu informaciju o sadržaju sjednice i njenim zaključcima. Ono što bi i inače trebali da rade. A što parlamentarna radna tijela zadužena za reviziju ne rade ni u Republici Srpskoj ni u Federaciji BiH.
Današnje sjednice, tako, nijedno od ovih tijela nije najavilo na zvaničnim web stranicama svojih parlamenata. Niti o sadržaju tih sjednica, nakon što su održane, obavijestilo javnost.
(I.Č. i Đ.Č., Revizije info, 29.09.2021.)
