Najavljeni, pa policijskom zabranom i akcijom spriječeni (jučerašnji) protesti poljoprivrednika u Sarajevu, te ranije planirani pa “zbog podrške predsjedniku Dodiku” otkazani protesti u Banjaluci, skrenuli su još jednom pažnju na problem podsticaja u poljoprivredi, odnosno neadekvatnog odnosa vlasti prema domaćim poljoprivrednicima i poljoprivrednoj proizvodnji, pa i svom poslu, obavezama i odgovornosti, u globalu.
Poljoprivrednici protestuju najčešće zbog banalnog razloga, koji se, zapravo, ne bi smio događati – zbog višemjesečnog kašnjenja u planiranim podsticajima (Poljoprivrednici u KS tvrde da već 8 mjeseci nisu primili nikakve podsticaje). Što im najdirektije ugrožava egzistenciju i poljoprivrednu proizvodnju, koja se, inače, suočava sa teškim problemima, zbog elementarnih nepogoda – ovogodišnja suša teško je pogodila i ratare i povrtlare i stočare i voćare,…
No, problem sa podsticajima nije samo u njihovom kašnjenju. Mnogo ozbiljniji problem je u načinu na koji ovdašnje vlasti raspolažu budžetskim sredstvima. Ne na osnovu prikupljenih i u bazama pohranjenih podataka, te stručnih analiza i planiranih strateških ciljeva, nego “onako”, “odoka” i po međusobnim stranačkim dogovorima šta je i koliko čije. A što potvrđuju i nalazi revizora.
U prošloj godini objavljenom izvještaju o provedenoj reviziji učinka “Učinkovitost podsticaja u poljoprivredi (u FBiH)”, naime, Federalni ured za reviziju konstatovao je da niti su osigurani uslovi za efektivno upravljanje poljoprivrednim podsticajima, niti se implementacijom poljoprivrednih podsticaja postižu zadovoljavajući rezultati.
Startno, poljoprivredni podsticaji nisu planirani na odgovarajući način s obzirom FBiH i većina uzorkovanih kantona nisu imali usvojene strategije razvoja poljoprivrede, a podsticaji nisu bili ni u skladu sa strateškim ciljevima i principima iz Strategije razvoja poljoprivrede i ruralnog razvoja 2015-2019. godine, čiju je primjenu Vlada FBiH produžavala svake godine. Niti je, naravno, izvršena obaveza prilagodavanja Zajedničkoj poljoprivrednoj politici Evropske unije.
Postavljeni ciljevi novčanih podsticaja bili su uopšteni i bez odgovarajućih indikatora za praćenje ostvarenih efekata. A sami poljoprivrednici su, u više navrata, isticali potrebu praćenja individualnog odnosa, rada i rezultata, kako bi novac išao onima koji ga zaista zaslužuju.
S druge strane, to da neko ministarstvo novac troši bez jasnih indikatora i nezainteresovano za efekte, u ozbiljnoj, pravnoj, državi bio bi signal tužilaštvu za promptno provođenje istrage. Jer takav odnos prema javnom novcu budi sumnje u zloupotrebu položaja i korupciju. A u najmanju ruku se radi o neodgovornom trošenju javnog novca. Za šta bi neko morao odgovarati.
U pomenutoj reviziji, ustanovljeno je da nije uspostavljena ni odgovarajuća harmonizacija izmedu kantonalnih i federalnih programa utroška podsticajnih sredstava. Tako da su kantoni za pojedine biljne i animalne poljoprivredne proizvodnje duplirali podsticaje, što nije u skladu s postojećim zakonskim propisima a i negativno se odražava na konkurentnost poljoprivrednih proizvođača unutar FBiH.
Hronična sporost, neefikasnost i kašnjenje vlasti na svim nivoima, o bilo čemu da se radi (osim o njihovim platama i privilegijama) poseban problem proizvodi u situacijama u kojim svako kašnjenje izaziva dramatične posljedice – kao što je kašnjenje sa uplatom sredstava za liječenje ljudi oboljelih od najtežih bolesti, kašnjenje sa ulaganjem u razvojne projekte, kašnjenje sa ispunjavanjem obaveza u kontekstu EU integracija ili – kašnjenje prilikom usvajanja federalnih i kantonalnih programa i u isplati podsticaja, zbog čega poljoprivrednicima nedostaju blagovremene informacije o proizvodnjama koje su obuhvaćene programima podsticaja i sredstva za povećanje proizvodnje ili neodustajanje od nje.
Pritom, bolji odnos vlasti u kontekstu podsticaja, nije ni moguć. Jer, nisu uspostavljeni funkcionalni poljoprivredni registri, sistemi za identifikaciju zemljišnih parcela i životinja niti poljoprivredni informativni centar, koji predstavljaju osnovne pretpostavke za odgovarajuće planiranje i praćenje efekata poljoprivrednih podsticaja.
Revizori su konstatovali i da nadležna ministarstva ne prate na odgovarajući način efekte poljoprivrednih podsticaja, te da postojeći izvještaji ne pružaju sveobuhvatne informacije o stanju poljoprivrede.
Uglavnom, stanje je loše. No drugačije i ne može biti kad pojedini segmenti vlasti djeluju manje-više otvoreno u zaštiti interesa drugih država i njihovih poljoprivrednika a ne svojih. I kad je primarni interes lični i stranački a ne javni. A institucije se ne izgrađuju nego iznutra razvaljuju. Korupcijom, neradom, nesposobnošću instaliranih stranačkih kadrova.
A ne može biti bolje ni kad vlast na svoju demonstriranu nesposobnost za rješavanje problema građana (u konkretnom slučaju poljoprivrednika) ne reaguje ostavkama ili radom i transparentnošću, nego nasiljem – sprečavanjem mirnog demokratskog izražavanja svog stave o radu vlasti od strane građana, protestima.
“Ono što se danas dešava je bruka i sramota”, izjavio je, povodom zabrane protestnog okupljanja propljoprivrednicima, generalni sekretar Udruženja peradara FBiH Mesud Pinjo.
A iako je jučerašnji protest spriječen – policijskom blokadom 70-ak traktora, koji su prema Sarajevu krenuli iz više pravaca – poljoprivrednci su poručili da ne odustaju.
No, odustali ili ne, posljedice loše politike, naznanja, nesposobnosti i sistemske korupcije, osjetiće svi građani.
(N.N., Revizije info i Odgovorno.ba)
