U 2021. godini 40 opština/gradova širom Bosne i Hercegovine bile su predmet finansijske revizije. Ured za reviziju institucija u FBiH je izvršio finansijsku reviziju u 19 opština/gradova u Federaciji BiH, a Glavna služba za reviziju javnog sektora RS je izvršila finansijsku reviziju u 21 opštini/gradu u Republici Srpskoj. Revizori su u oba entiteta pronašli brojne nepravilnosti, greške i propuste u radu opština, gradova, a na sve uočene nepravilnosti, revizori su uputili preporuke koje je potrebno da revidirane institucije realizuju.
Konstatovano je i da se brojne nepravilnosti ponavljaju iz godine u godinu te da uprkos revizorskim preporukama, nepravilnosti do sada nisu otklonjene. Iako je zakonska obaveza izabranih dužnosnika opština i gradova da u roku od 60 dana dostave akcioni plan kojim se predviđaju aktivnosti za otklanjanje nepravilnosti konstatovanih u revizorskim izvještajima, ne možemo reći da se ova obaveza u potpunosti poštuje. A u slučajevima kada revidirane institucija ispoštuju zakonski rok od 60 dana za izradu plana za otklanjanje uočenih nepravilnosti, niko ne kontroliše da li će taj plan biti realizovan već se on ostavlja na volju onih koji su i bili predmet revizije. Dugoročno, to znači da greške postaju standard, a da se novac građana troši nekontrolisano.
Ukoliko se ima na umu da greške u radu lokalnih institucija podrazumijevaju trošenje novca građana na neadekvatan način te da se greške ponavljaju onda je jasno da je neophodna kontrola nad realizacijom tih preporuka od strane lokalnih parlamenata koji predstavljaju glas građana.
Ranije u opštinama/gradovima koji su u prethodnoj godini bile predmet revizije nije postojala praksa razmatranja revizorskih izvještaja na lokalnom parlamentu, te je zato 2021. godina za njih bila značajna prekretnica.
Dobra praksa počela se širiti i usvajati u brojnim opštinama/gradovima širom BiH, tako je u 2021. godini ukupno 31 opština/grad uvela parlamentarni nadzor nad realizacijom revizorskih preporuka, razmatrajući revizorske izvještaje na lokalnom parlamentu, i to 17 opština/gradova u Federaciji BiH te 14 opština/gradova u Republici Srpskoj. I ovu dobru praksu u kontroli trošenja javnog novca potaknula je organizacija civilnog društva a ne same institucije. Naime, Centri civilnih inicijativa su početkom 2021. godine na adrese svih 40 opština/gradova, koji su u toku 2021. bili predmet revizije, uputili inicijativu za uvođenje parlamentarnog nadzora realizacije revizorskih preporuka, u cilju transparentnijeg i boljeg trošenja javnog novca.
Sa druge strane, 9 opština tj gradova u Bosni i Hercegovini u prethodnoj godini nije uvelo parlamentarni nadzor nad realizacijom revizorskih preporuka, od toga su 2 iz Federacije BiH, a 7 iz Republike Srpske. U Federaciji BiH, lokalni parlamenti Tuzle i Maglaja još uvijek nisu razmatrali revizorske izvještaje iako su revizorski izvještaji za ove 2 lokalne uprave objavljeni 01.10.2021. Grad Tuzla je dobio pozitivno mišljenje za finansijske izvještaje, a mišljenje sa rezervom za usklađenost svog poslovanja sa zakonima i drugim propisima. O tome koliko je važno da se razmatra revizorski izvještaj te uvede nadzor nad realizacijom plana za otklanjanje nepravilnosti na Gradskom vijeću Grada Tuzla govori podatak da su revizori kontrolisali utrošak budžeta u vrijednosti od 56.431.904 KM te da su dali 10 preporuka za otklanjanje uočenih nepravilnosti u radu. Sa druge strane, u opštini Maglaj revizori su izvršili kontrolu nad utroškom budžeta u vrijednosti 7,080,634 KM te su dali mišljenje sa rezervom za obje komponente finansijske revizije – i za finansijske izvještaje i usklađenosti sa zakonima i drugim propisima. Revizori su opštini Maglaj dali 15 preporuka koje trebaju biti implementirane u plan za otklanjanje nepravilnosti. Značajno je spomenuti da je Grad Tuzla prethodni put bila predmet revizije 2013., a opština Maglaj davne 2010. godine.
Među opštinama i gradovima u RS čije skupštine još uvijek nisu razmatrale revizorski izvještaj su i Banjaluka i Bijeljina. Razlog za to leži u činjenici da su revizorski izvještaj za ova 2 grada izašli te na kraju 2021. godine, odnosno za Grad Bijeljinu 30.12. a za Grad Banjaluka 31.12.2021., a da im zakonski rok od 60 dana za izradu plana za otklanjanje uočenih nepravilnosti ističe krajem februara.
O tome koliko je važno da se u i ovim gradovima uvede parlamentarni nadzor nad realizacijom revizorskih preporuka govori podatak da nijedan od ta 2 grada nije dobio pozitivno mišljenje revizora ni za jednu komponentu finansijske revizije, te da su revizori uočili više nepravilnosti i grešaka u radu. Osim toga, u pitanju su gradovi koji raspolažu sa značajnim budžetima, naime revizori su izvršili kontrolu nad utroškom budžeta Grada Banja Luka koji je iznosio 148.324.050 KM te utroškom budžeta Grada Bijeljina u iznosu od 60.635.631 KM.
Za oba grada je ponovo dato mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje, kao i u prošlom revizorskom izvještaju. Osim toga, gradovi Banjaluka i Bijeljina su dobili mišljenje sa rezervom i za usklađenost sa zakonima, za razliku od prethodnog izvještaja kada su oba grada, za ovu komponentu finansijske revizije, dobila pozitivno mišljenje od strane revizora. Ovo pokazuje da se ni nakon 4 godine u Banjaluci, odnosno 3 godine u Bijeljini od posljednje revizije, nisu uspostavili mehanizmi za smanjenje nepravilnosti u radu, već revizija i dalje pronalazi značajne propuste i nepravilnosti u radu, umjesto da one, zahvaljujući preporukama i nadzorom nad realizacijom istih budu otklonjene. Tako je za grad Banjaluku u izvještaju iz 2021. dato 24 preporuke, od toga 14 za finansijske izvještaje, a 10 za usklađenost poslovanja sa zakonskim propisima, dok je za grad Bijeljina dato 27 preporuka, od toga 14 za finansijske izvještaje, a 13 za usklađenost poslovanja sa zakonskim propisima.
Generalno, širenjem kontrole lokalnih parlamenata, učinjen je pozitivni iskorak. Na redu su i ostale opštine da preuzmu dobru praksu i uvedu parlamentarni nadzor nad realizacijom revizorskih preporuka i da se konačno zaustavi trošenje novca na način koji nije predviđen zakonom a ide na štetu građana.
(Dijana Radović, Revizije info)
