Voda kao prirodno bogatstvo se mora koristiti racionalno i ekonomično i na način kojim se ne ugrožava životna sredina, ali se to u Srbiji ne radi – polazna je osnova s kojom je Državna revizorska institucija ove zemlje ušla u reviziju učinka na temu “Upravljanje industrijskim otpadnim vodama”.
„Najveći zagađivači voda u Srbiji su industrijske i komunalne otpadne vode koje se ispuštaju direktno u vodotoke, bez prethodnog tretmana, pri čemu industrijske otpadne vode mogu biti naročito opasne zbog toksičnih materija koje potencijalno sadrže“, naveo je dr Duško Pejović, predsjednik Državne revizorske institucije Srbije, predstavljajući izvještaj o navedenoj reviziji.
Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine u 2020. godini ispušteno je 3,82 milijarde metara kubnih otpadnih voda, od čega oko 3,6 milijardi predstavljaju industrijske otpadne vode.
Najveća količina industrijskih otpadnih voda – prema podacima Republičkog zavoda za statistiku Srbije, u 2020. godini oko 78% – ispusti se u vodotoke, oko 16% u javnu kanalizaciju, dok se u zemlju ispusti oko 6%.
Najveća količina neprečišćenih otpadnih voda u 2020. godini, ispuštena je u Dunav, Savu, Nišavu, Zapadnu i Južnu Moravu. Najviše u Dunav – ukupno 130 miliona metara kubnih neprečišćenih otpadnih voda.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“ otpadne vode jedan su od glavnih zagađivača površinskih i podzemnih voda koje čine prirodni izvor vode za piće. Ovo se posebno odnosi na industrijske otpadne vode i na procedne vode deponija koje se u velikom procentu ne prečišćavaju. Naravno, najopasnije su one industrijske otpadne vode koje karakteriše visok stepen zagađenosti tj. toksičnosti.
Prema izveštaju Evropske komisije za 2021. godinu, otpadne vode i dalje su glavni izvor zagađenja voda u Srbiji.
Stoga je glavni cilj provedene revizije bio da se utvrdi da li se, u Srbiji, efikasno upravlja industrijskim otpadnim vodama.
Revizijom su obuhvaćena dva ministarstva Vlade Srbije, Ministarstvo zaštite životne sredine, Ministarstvo poljoprivrede šumarstva i vodoprivrede – Republička direkcija za vode, te, Agencija za zaštitu životne sredine i Javno preduzeće Elektroprivreda Srbije.
U cilju pribavljanja sveobuhvatnih informacija za ovu reviziju, kao izvori informacija korišcteni su: Ministarstvo finansija – Uprava za trezor, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastructure, Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine, Pokrajinski sekretarijat za poljoprivredu, vodoprivredu i šumarstvo, Javno vodoprivredno preduzeće Srbijavode, Javno vodoprivredno preduzeće Vode Vojvodine, te, Privredna komora Srbije.
JP „Elektroprivreda Srbije“ je najveći generator industrijskih otpadnih voda u Srbiji. Prema podacima Agencije za zaštitu životne sredine JP EPS godišnje ispusti preko 3,5 milijarde m3 otpadne vode iz rada termoelektrana, što predstavlja preko 95% ukupnih industrijskih otpadnih voda.
Zaključak provedene revizije je da je potrebno unaprijediti sistem upravljanja industrijskim otpadnim vodama, kroz efikasniji nadzor i kontrolu, kao i preduzimanjem aktivnosti kako bi se otpadne vode ispuštale nakon prečišćavanja. Naime,…
Revizori su utvrdili da u Srbiji nisu donesena sva planska dokumenta u oblasti upravljanja vodama, što ukazuje na to da nisu preduzete sve aktivnosti u cilju efikasnog planiranja u ovoj oblasti.
Savet za vode nije osnovan, dok Nacionalna konferencija za vode u revidiranom periodu nije preduzimala aktivnosti radi praćenja realizacije Strategije upravljanja vodama i nije davala predloge za poboljšanje učešća javnosti u procesu planiranja, donošenja odluka i kontrole njihovog sprovođenja.
Dodatno, Republička direkcija za vode nije uspostavila jedinstven vodni informacioni sistem radi klasifikovanja voda, praćenja i unapređenja vodnog režima, planiranja razvoja vodnih sistema i upravljanja vodama.
Industrijskim otpadnim vodama nije se u dovoljnoj meri upravljalo na efikasan način jer privredni subjekti nisu vršili kontinuirano ispitivanje kvaliteta otpadnih voda i njihov uticaj na recipijent i u značajnoj meri nisu izgrađena postrojenja za tretman otpadnih voda pa se najviše neprečišćenih otpadnih voda ispusti u vodotoke.
„JP Elektroprivreda Srbije nije realizovala projekat izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda TENT B, što za posledicu ima da se otpadne vode ispuštaju bez prečišćavanja u rijeku Savu, što predstavlja rizik po životnu sredinu“, naglasili su iz Državne revizorske institucije Srbije.
A JP Elektroprivreda Srbije – Tent A nije izvršilo zamjenu stare tehnologije, tehnologijom kojom bi se smanjilo zagađenje voda.
Revizori su konstovali da su uspostavljeni nadzor i kontrola nad posrednim zagađenjem voda, dok je nad neposrednim zagađenjem voda potrebno unaprjeđenje nadzora i kontrole, donošenjem, izmjenom i sprovođenjem propisa, kao i unapređenje nadzora nad privrednim subjektima koji ispuštaju otpadne vode bez pribavljene vodne dozvole – jer, i takvih ima.
Analizom podataka Odeljenja za vodnu inspekciju Republičke direkcije za vodu utvrđeno je da su tokom 2019, 2020. i 2021. godine vršeni nadzori nad istim subjektima koji nisu imali vodnu dozvolu, a ispuštaju otpadne vode. Međutim, nisu vršeni kontrolni nadzori, nisu podnesene prijave, niti izrečene zabrane ispuštanja otpadnih voda, tako da isti subjekti nisu pribavili vodne dozvole ni poslije sva tri inspekcijska nadzora.
(T.H. Revizije info, Izvor: DRI Srbije)
