Ured za reviziju institucija u Federaciji BiH, prvu put od uspostave jedinstvene Gradske uprave Mostara izvršio je finansijsku reviziju za Grad Mostar za 2015. godinu, kako bi se utvrdila ispravnost poslovanja Gradske uprave.
Radilo se o trećoj godini bez Gradskog vijeća (čija je zadaća usvajanje gradskog budžeta, donošenje odluke o njegovom izvršenju, ali i briga o transparentnom trošenju javnog novca, odnosno usvajanje izvještaja o izvršenju budžeta) i s Gradonačelnikom čiji legitimitet nije potvrđen na izborima, jer se isti nisu održali, ali, koji je, na osnovu odluka Parlamenta FBiH, preuzeo na sebe donošenje i odgovornost za provođenje budžeta, uz saglasnost načelnika za finansije).
I radilo se o reviziji koja je uslijedila nakon zahtjeva opozicije u Federalnom parlamentu (mada je navodno planirana i provedena nezavisno od toga, po redovnoj proceduri).
“Smatram da smo dužni prema građanima Mostara da ispitamo potrošnju u gradu Mostaru, prvenstveno zbog činjenice da ovaj grad nema Gradskog vijeća, da nema izbora već sedam godina, te da je vlast koncentrisana u vrlo uskom krugu lica. Ovdje nije riječ o prozivci ličnosti bilo koga, već prije svega obavezi Federacije BiH da osigura transparentnost trošenja novca iz javne kase”, rekao je poslanik u Predstavničkom domu Federalnog parlamenta Denis Gartz, u novembru 2015.
Prethodno revizija Gradske uprave i pojedinih mostarskih općina bila provedena čak četrnaest godina ranije – 2001. godine.
PORAZAN REZULTAT
U svakom slučaju, odlučivši se konačno krenuti u finansijsku reviziju Grada Mostara, Ured za reviziju FBiH zatražio je od Gradske uprave Mostara veliki broj dokumenata među kojima pravilnik o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mjesta, pregled novozaposlenih u 2015. i onih kojima je radni odnos prestao, zapisnike sa stručnih kolegija, ovlaštenja data od strane gradonačelnika, planove i programe rada grada, izvještaje o izvršenju budžeta za 2014. i 2015., pregled podnesenih tužbi i sudskih sporova u toku, pravomoćnih i izvršenih sudskih rješenja iz radnog odnosa, te po drugim odnosima. Zatraženi su i pregled planiranih i ostvarenih prihoda, rekapitulacija isplaćenih plaća po mjesecima, pregled isplaćenih naknada koje nemaju karakter plaće, pregled utroška mobilnih telefona, utroška goriva i održavanja vozila, zatim isplata po ugovoru o djelu, isplata za rad u komisijama. Takođe je zatražena i sva dokumentacija vezena za realizaciju tekućih i kapitalnih transfera u 2015., te, svi dokumenti vezani za javne nabavke, raspodjelu sredstava, ali i pregled depozitnih, transakcijskih i namjenskih računa.
Rezultat provedene revizije je bio porazan. Ured za reviziju je, nakon uvida u stanje, gradskoj upravi izrekao negativnu ocjenu. Odnosno, konstatovano je da “finansijski izvještaji Grada Mostara, ne prikazuju istinito i fer po svim bitnim pitanjima stanje imovine i obaveza na dan 31.12.2015. godine, rezultate poslovanja i novčani tok za godinu koja se završava na taj dan, u skladu sa prihvaćenim okvirom finansijskog izvještavanja”. I da “Finansijske informacije i transakcije prikazane u finansijskim izvještajima Grada Mostara tokom 2015. godine, nisu bile u svim materijalno značajnim aspektima usuglašene sa odgovarajućim zakonskim i drugim propisima”.
Revizori su, naravno, naveli i konkretne argumente, odnosno temelj za izricanje ovakve ocjene, koji se odnose na kršenja Zakona o budžetima u FBiH, Zakona o računovodstvu i reviziji FBiH, te neke podzakonske akte:
Stalna sredstva i izvori stalnih sredstava Grada Mostara, na dan 31.12.2015. godine, nisu bila usuglašena za cca 17 i po miliona KM.
Kratkoročna potraživanja iskazana na dan 31.12.2015. godine u iznosu od preko 22 miliona KM, nisu realno iskazana, s obzirom da za određena potraživanja ne postoji dokumentacija koja potvrđuje validnost iskazanih potraživanja, kao i razdoblje iz kojeg datiraju, nije izvršen popis istih, niti je izvršeno usuglašavanje knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem potraživanja.
Dalje, finansijski rezultat za 2015. godinu nije točno iskazan za najmanje million i 622.292 KM, s obzirom da dospjele obaveze po pravomoćnim presudama i izvršnim sudskim rješenjima nisu evidentirane na odgovarajućoj bilansnoj poziciji rashoda i izdataka.
Revizori su utvrdili čak i da dugoročne obaveze temeljem dva kredita nisu uopšte iskazane u poslovnim knjigama Grada Mostara.
Netransparentnost u trošenju budžetskih sredstava bila je prisutna i pri dodjeljivanju grantova neprofitabilnim organizacijama, pa je skoro pola miliona KM, podijeljeno bez mjerljivih kriterija za dodjelu.
Isti poslovi plaćani su dva puta. U 2015. godini zaključeni su ugovori o djelu u iznosu od 122.547 KM, bruto, za poslove koji su najvećim dijelom utvrđeni Pravilnikom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji i predstavljaju redovne poslove zaposlenih, kao što su: računovodstveni poslovi, poslovi savjetnika gradonačelnika za finansije, poslovi pružanja pravnih i stručnih usluga braniteljima, te poslovi koje obavljaju vatrogasci.
I, konačno, popis imovine i obavza za 2015. godinu, kao ni usuglašavanje knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza na dan 31.12.2015. godine, nije izvršen na način i u rokovima propisanim zakonom i podzakonskim aktima.
Revizori su nadležnim izrekli čak 32 preporuke za otklanjanje, provedenom revizijom, uočenih nedostataka, grešaka i kršenja zakona i drugih propisa.
A MORALNA, POLITIČKA I KRIVIČNA ODGOVORNOST?
Ured za reviziju je i precizno locirao odgovornost za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja, te, za poslovanje u skladu sa zakonima i drugim propisima. Označivši kao odgovorno – rukovodstvo Grada Mostara.
No, to, naravno, u zemlji čiji političari ignorišu postojanje čak i krivične, a o političkoj ili moralnoj odgovornosti da i ne govorimo, nije značilo ništa. Odnosno nije rezultiralo niti sankcijama niti ostavkama iz moralnih razloga.
Uostalom, da je postojala moralna, politička i, u konačnici, krivična odgovornost Mostar ne bi 12 godina bio bez izbora, niti bi umjesto jednim od bisera ove države bio tretiran kao “grad slučaj”. Od koga su zbog nenamjenskog utroška milionskih donacija netransparentnosti i neodgovornosti, odustajali i najdobronamjerniji donatori. A građani bili suočeni sa različitim oblicima nebrige vlasti, uključujući i trovanje odlaganjem animalnog i toksičnog otpada na deponiji Uborak i neradom na njenom izmještanju, te uništavanju prirodnih ljepota i bogatstva nemjerljive vrijednosti, omogućavanjem gradnje MHE na prelijepim hercegovackim rijekama.
No, ne amnestirajući čelnike Gradske uprave (koji za svih ovih godina nisu pokazali da shvataju i prihvataju vlastitu odgovornost za stanje u Gradu), ne treba smetnuti s uma da odgovornost nikad nije bila samo do lokalnih “igrača”. Nego da je ona prevashodno bila na političkim strankama i njihovim čelnicima, u čijoj je moći bilo rješavanje problema, ali ih oni rješavali nisu, jer im je postojeće stanje – uključujući dugogodišnju hiberbnaciju demokratije u ovom gradu – savršeno odgovaralo.
(TH i SŠ, Revizije.info)
