Ured za reviziju institucija u FBiH sredinom je mjeseca objavio izvještaj o provedenoj reviziji Izvještaja o izvršenju Budžeta Federacije BiH za 2022. godinu. Ni za jednu od komponenti finansijske revizije – ni za finansijske izvještaje ni za usklađenost sa zakonima i drugim propisima – revizori nisu dali pozitivnu ocjenu. Uz to, dali su 26 preporuka za otklanjanje uočenih nedostataka, od čega je čak 20 “starih”. Naime, za godinu dana, nijedna od 20 preporuka datih u prethodnoj reviziji (za Izvještaj o izvršenju Budžeta FBiH za 2021.) nije u potpunosti realizovana. Samo se jedna vodi kao “djelimično realizovana”.
No, iako su rezultati porazni, nisu nikakvo iznenađenje.
Za 8 godina rada vlade kojoj je na čelu bio Fadil Novalić, revizori su pozitivnu ocjenu dali samo jednom (u finansijskoj reviziji za 2020.) i to samo za jednu komponentu finansijske revizije (finansijske izvještaje), dok su za drugu (usklađenost sa zakonima) dali “mišljenje s rezervom”.
Mišljenje s rezervom (najčešće uz dodatno “skretanje pažnje”) je i preovlađujuća ocjena, koju su revizori davali Vladi, u vezi sa budžetom svih tih godina.
Izuzetak je 2015. godina, kao prva godina mandata vlade Fadila Novalića, za koju su revizori izvještaju o izvršenju budžeta dali negativnu ocjenu. I čak 66 preporuka za otklanjanje uočenih nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti.
No, umjesto da se bavi realizacijom datih preporuka, odnosno otklanjanjem uočenih nepravilnosti u radu, Vlada je vrijeme rađe trošila na ignorisanje revizorskih preporuka i zahtjeva s kojim su im se revizori obraćali ili na sukobe sa revizorima, koji su eskalirali posljednjih godina u otvorenim napadima na nezavisnost revizora i nevjerovatnim pokušajem uvođenja cenzure (zahtjevima za korigovanjem dijelova već objavljenih izvještaja, koji se nisu svidjeli nekim ministrima) i stavljanja revizora pod svoju kontrolu (da se ne bi bavili onim segmentima njihovog rada za koji Vlada misli da se time ne trebaju baviti).
U kontekstu preporuka, posebno je zanimljiva upornost s kojom je “Novalićeva” vlada svih godina svog mandata (uključujući i četverogodišnji “tehnički”) ignorisala redovna upozorenja revizora da se dužna, kao organ izvršne vlasti FBiH, očitovati o datim preporukama i o preduzetim radnjama s ciljem prevazilaženja slabosti i nepravilnosti identifikovanih u revizorskom izvještaju. No, ona je uporno izbjegavala tu obavezu, prebacujući je na pojedinačne budžetske korisnike, iako je Ured stalno isticao da se preporuke date u Izvještaju o finansijskoj reviziji Izvještaja o izvršenju Budžeta FBiH ne odnose na pojedinačna ministarstva i druge budžetske korisnike – jer je za njih Ured izvršio posebne revizije i sačinio prateće izvještaje, te, za utvrđene nepravilnosti dao preporuke – nego na Vladu FBiH kao organ izvršne vlasti Federacije BiH i Ministarstvo finansija za dio iz njegove nadležnosti.
Vjerovatno, upravo zbog ovakvog nehatnog odnosa Vlade je izostao i adekvatan angažman budžetskih korisnika, pa je zaključak revizora konstantno bio da: “Revizijom je konstatovano da nisu preduzete odgovarajuće mjere, u skladu s planiranim aktivnostima.”. Što je vidljivo i iz poraznih rezultata realizacije preporuka.
A broj realizovanih preporuka, od finansijske revizije za 2015. do finansijske revizije za 2021., po godinama je sljedeći: 12 u potpunosti realizovanih od ukupno 66 datih (za 2015.), 2 realizovane od 44 datih (za 2016.), nijedna realizovana od 36 (za 2017.), 2 realizovane od 47 (za 2018.), 2 realizovane od 28 (za 2019.), 3 realizovane od 25 (za 2020.), nijedna relizovana od 20 datih preporuka (za 2021.).
Revizori se u davanju ocjena vode preciznim međunarodnim standardima. No, očito je da stručnjaci koji su postavljali te standarde nisu računali sa bahatošću, neodgovornošću i ignoranstvom, koji karakterišu ovdašnje vlasti. Jer, da jesu, ovakav rezultat u kontinuitetu u realizaciji revizorskih preporuka, vodio bi konstantno ka negativnom mišljenju.
I pošto se ovdašnji političari, u ignorisanju međunarodnih standarda vole pozivati na “našu specifičnost” (kao “mi smo specifični, pa se međunarodni standardi ljudskih prava, građanskih sloboda, pravne države i demokratskih normi, na nas ne mogu primjenjivati”), bilo bi vrlo korisno da i revizori uvaže naše “specifičnosti”, te pored ocjena za finansijske izvještaja i usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima, počnu davati i ocjene za realizaciju datih preporuka (pa i za transparentnost). Jer kad vam bilo ko, a pogotovo institucije od takvog društvenog značaja, koje upravljaju ogromnim javnim sredstvima, ignorišu revizorske preporuke i ne otklone nijedan (ili otklone zanemariv dio) od više desetina problema na koji im se ukazuje (ili revizorima uskraćuju potrebne im podatake ili štite institucije koje krše zakon i odbijaju dopustiti reviziju svog poslovanja), onda je to prvo za negativnu ocjenu revizora, a onda i za negativnu ocjenu parlamenta. Što podrazumijeva i konkretne sankcije – sve do smjene odgovornih (ukoliko su, u datom trenutku, još na funkciji).
Naravno… Da nije naše “specifičnosti”. Odnosno, da ne živimo u partokratskom sistemu (pa još “konstitutivno” nacionalističkom), u kome je sve zacementirano i u kome je moć odavno isisana iz parlamenata.
(N.N., Revizije info, 30.08.2023.)
