U prvih 5 godina od osnivanja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske, od finansijske revizije za 2001. do finansijske revizije za 2005., Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj o izvršenju budžeta RS redovno je dobijao negativnu ocjenu revizora. A broj preporuka Ministarstvu finansija i Vladi penjao se i do preko 80. Glavni revizor u to doba bio je Boško Čeko, koji je u javnosti stekao ugled beskompromisnog borca protiv korupcije i godinama bio na meti političkih pritisaka.
U nastavku, do kraja mandata Boška Čeke (u septembru 2012.) i čitav mandat njegovog nasljednika, Duška Šnjegote, Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj o izvršenju budžeta RS dobija mišljenje s rezervom, za obje komponente finansijske revizije – i finansijske izvještaje i usklađenost sa zakonima i drugim propisima. A broj preporuka se svodi na prihvatljiviji – od 4 u finansijskoj reviziji za 2009. do 14 u finansijskoj reviziji za 2012.
No, upravo je izvještaj o provedenoj finansijskoj reviziji Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, onaj za 2016., odnosno nezadovoljstvo vladajućeg SNSD-a u njemu navedenim zaključcima (što se prije svega odnosilo na tvrdnju da je stvarni deficit u budžetu RS 175 miliona, a ne 45 miliona KM, kako je prikazala Vlada), bio povod za dosad najdramatičniji udar na nezavisnost revizijskih institucija u BiH, obračun vlasti sa glavnim revizorom i zastrašujući politički pritisak koji je rezultirao ostavkom tadašnjeg rukovodstva Glavne službe za reviziju javnog sektora u RS, odnosno Duška Šnjegote i njegovog zamjenika.
Sa, u martu 2018. imenovanim novim glavnim revizorom, Jovom Radukićem, ocjene finansijske revizije generalno postaju blaže. Pa tako i Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj o izvršenju budžeta RS od finansijske revizije za 2018. ima pozitivnu ocjenu za usklađenost sa zakonima i drugim propisima, dok za finansijske izvještaje, ipak, i dalje ima mišljenje s rezervom. Broj kvalifikacija, tj. ozbiljnih, argumentovanih primjedbi revizora, na osnovu kojih se izriče ocjena, u zadnjih 4 godine je sveden na svega dvije. Dok ih je u “spornom” izvještaju za 2016. bilo 16.
Inače, te dvije kvalifikacije date u obrazloženju ocjene – a koje se odnose na neadekvatnu visinu navedenog deficita, razlike u finansiranju u obrascima PIF i PIB, pogrešno iskazan finansijski rezultat u Bilansu uspjeha i vrijednost tekuće i nefinansijske imovine u Bilansu stanja, te, podcijenjenost obaveza – ponavljaju se već godinama. Samo se cifre mijenjaju.
Pri tome se niko ne uznemirava što Ministarstvo finansija, svjesno ili u neznanju (a ne zna čovjek šta je gora varijanta) “fula” i po 50 miliona. Naime…
“U Bilansu uspjeha za period 01.01-31.12.2021. godine iskazan negativan finansijski rezultat tekućeg perioda u iznosu od 80.574.548 KM je potrebno korigovati na više najmanje za iznos od 52.359.550 KM, tako da negativan finansijski rezultat tekućeg perioda iznosi najmanje 132.934.098 KM”, navodi se u izvještaju.
Zanimljivo je da je do posljednje finansijske revizije i broj revizorskih preporuka, tri godine za redom, bio najniži u ovih 20 godina – svega 3. No, u finansijskoj reviziji za 2021. on se povećao na 10. Pri čemu su, osim 6 preporuka vezanih za finansijske izvještaje, revizori dali i 4 preporuke vezane za usklađenost sa zakonima, za što je, podsjećamo, izrečeno pozitivno mišljenje.
Te 4 preporuke, međutim, impliciraju kršenje zakona od strane Vlade i Ministarstva finansija.
Vladi je, naime, data preporuka da obezbijedi da se postavljenje pomoćnika ministara i direktora u organima republičke uprave vrši u skladu sa članom 29-42. Zakona o državnim službenicima i direktora u javnim ustanovama u skladu sa članom 18. stav (2) Zakona o sistemu javnih službi. A Ministru finansija je preporučeno da obezbijedi da se poreski dug utvrđen rješenjem o odgađanju poreskog duga obezbijedi sredstvima koja su propisana Zakonom o odgođenom plaćanju poreskog duga i da se prava na odgađanje poreskog duga ostvaruju u skladu sa članom 10. stav (4) istog zakona, te, da, prilikom investiranja raspoloživih javnih sredstava, odnosno novčanih sredstava koja trenutno nisu potrebna za druge namjene niti su ograničena drugim namjenama, poštuju odredbe Zakona o investiranju javnih sredstava i Pravilnika o investiranju javnih sredstava za godinu u kojoj se sredstva investiraju.
Spomenimo i da, iako su nakon prošlogodišnje finansijske revizije date svega tri preporuke, Vlada RS ih nije realizovala. Odnosno, u potpunosti je realizovala samo jednu, djelimično još jednu i a za jednu realizacija nije ni započeta.
(N.N., Revizije info, 22.08.2022.)
