Deutsche Welle je, u januaru 2017., u tekstu pod nazivom “Revizori, revizori, ko vas je zvao…”, postavio pitanje, koje često, ovih godina, postavljaju i “obični građani” izrevoltirani okruženjem u kome živimo – pitanje smisla postojanja revizije, u društvenom okruženju u kome nalazi revizora ne nalaze na adekvatnu reakciju institucija vlasti.
Kao jedan od iritantnih primjera (ne)funkcionisanja sistema, naveden je slučaj iz 2008. godine, kada je Glavna služba za reviziju RS, na čelu sa tadašnjim revizorom Boškom Čekom, utvrdila niz malverzacija prilikom izgradnje autoputa Banjaluka-Gradiška i cijelog postupka koji je pratio izgradnju. “Čeko je tada utvrdio da je cijena radova nakon potpisivanja ugovora porasla za preko 150 odsto, dok zakon dozvoljava maksimalno 50 odsto. Izveštaj je usvojen u skupštini RS, mediji su neko vrijeme o tome pisali ali niko nikada nije pokrenuo nikakvu proceduru kojom bi se kaznili odgovorni. Slično je, kažu revizori, i u svim drugim slučajevima.”
Ovaj podatak propraćen je, u tekstu, reakcijom izrevoltiranog opozicionog poslanika u Narodnoj skupštini Republike Srpske: „Nikakvu korist nemamo od revizije već samo nepotrebne troškove. Ako već posle negativnog revizorskog izveštaja niko ne odgovara, zašto se onda rade? Za koga? Imamo afere koje su teške više stotina miliona maraka pa niko ne odgovara”.
Ekonomista Zoran Pavlović konstatovao je: „U normalnim društvima revizorski izveštaj je nezavisni dokument koji nosi obavezu da se preporuke realizuju. Ukoliko nije ispoštovano bilo šta od preporuka onda je to lična odgovornost prvih ljudi javnih organa a onda i svih u lancu. Neshvatljivo je da niko godinama ne reaguje”.
Naravno, pitanje smisla postojanje revizije u ovakvim uslovima, akcenat ima na drugom dijelu tog pitanja – na uslovima! Naime, niko razuman ne dovodi u pitanje značaj nezavisnih revizorskih institucija i provođenja revizija za jedno društvo, nego se postavljanjem tog pitanja želi akcentirati neprihvatljivost odnosa institucija vlasti u BiH prema rezultatima rada revizora. Odnosno želi se ukazati na činjenicu da nefunkcionisanje ključnih dijelova sistema dovodi u pitanje smisao postojanja i rada čak i onih institucija za koje postoji gotovo opšti stav da svoj posao rade dobro. Ili bar mnogo bolje od drugih segmenata sistema.
Stručnjaci SIGMA-e su, svojevremeno, vršeći analizu rada revizorskih institucija u BiH, osjetili potrebu da u svom izvještaju naglase: „Vrhovne revizorske institucije u BiH djeluju u okruženju u kojem je poštivanje vladavine prava i postojećih institucija ograničeno ili čak nepostojeće, čak i kada se radi o ključnim akterima poput parlamenata, izvršne vlasti i pravosuđa. Ovdje se radi o demokratskim i pravnim kulturama BiH, a VRI moraju djelovati u okviru tih kultura. Stoga se te kulture trebaju uzeti u obzir kada se razmatraju učinci i razvoj VRI u zemlji.“
Na žalost obesmišljavanje rada revizora u BiH, od strane onih koji bi ga trebali podržavati – a prije svega parlamenata, vlada i tužilaštava – u međuvremenu se samo radikalizovalo. Nekoliko mjeseci nakon što je DW ukazao na postojanje ozbiljnog problema, u odnosu institucija vlasti prema rezultatima revizija u BiH, on se dodatno dramatično pogoršao – u avgustu 2017., glavni revizor Republike Srpske bio je prinuđen podnijeti ostavku, pod najtežim dosad viđenim političkim pritiskom. U Federaciji BiH je u februaru 2018. godine održana sjednica parlamentarne komisije odgovorne za reviziju nakon koje je uslijedila dvadesetosmomjesečna pauza u radu te komisije i bavljenju Parlamenta revizorskim izvještajima (koja još uvijek traje). Na državnom nivou, već deveti mjesec Ured za reviziju nema čelnog čovjeka, zbog indolentnog ponašanja državnog parlamenta. I ne samo da bez adekvatnih sankcija prolaze oni kojima revizija utvrdi kršenje zakona ili koji ignorišu preporuke revizora i zaključke parlamenta, nego bez adekvatne reakcije (što znači promptne smjene i procesuiranja odgovornih) prolaze slučajevi onemogućavanja revizora da rade svoj posao.
No, odgovor na ovakvo neprihvatljivo stanje nije ukidanje revizije, nego pozivanje na odgovornost onih koji su to stanje, svojim neradom, nesposobnošću, neznanjem i blokadama (a ima tu svega pomalo) proizveli. I koji, i na ovaj način, urušavaju svaku mogućnost da BiH postane funkcionalna pravna država.
I, u tom kontekstu, dio odgovornosti snose i sami građani, koji ćutke trpe ovakvo stanje. Lamentirajući nad besmislom, umjesto da sa političke scene uklone one koji taj besmisao proizvode.
(SŠ, Revizije info, 22.06.2020.)
