Nakon što je u julu obavljeno javno saslušanje 15 institucija koje nisu dobile obje pozitivne ocjene revizora za finansijsku reviziju za 2020., od njih 19 iz paketa obaveznih revizija (koji obuhvata Parlament, Predsjednika i 2 potpredsjednika Federacije, Vladu i njenih 16 ministarstva), pred Parlamentarnom komisijom odgovornom za reviziju prošle je sedmice, od 15. do 18. novembra, obavljeno još 24 saslušanja.
Radi se o svih 7 revidiranih korisnika budžeta Federacije BiH, 8 od 9 revidiranih zavoda, fondova, agencija i javnih ustanova, 8 od 10 revidiranih javnih preduzeća “entitetskog nivoa”, te saslušanju Vlade povodom Izvještaja o izvršenju budžeta FBiH za 2020. godinu.
Ukupno je, od 46 revidiranih institucija “entitetskog nivoa”, saslušano njih 39. Tek 5 – četiri ministarstva i Zavod za zbrinjavanje mentalno invalidnih osoba Bakovići – je imalo oba pozitivna mišljenja finansijske revizije – i za finansijske izvještaje i za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima), te nisu saslušavana. A dva javna preduzeća – “Terminali Federacije” i “Vitezit” – i to oba sa negativnim ocjenama revizora, nisu saslušana, vjerovatno tehničkom omaškom, na koju je Ured za reviziju ovih dana upozorio Komisiju.
Pored ova dva nad kojim nisu obavljena saslušanja, još 5 institucija “entitetskog nivoa” je dobilo negativno mišljenje revizora, jedna za obje, a ostali za jednu od komponenti finansijske revizije.
Skoro tri četrvrtine revidiranih institucija iz ove kategorije imaju ili jedno mišljenje s rezervom a jedno pozitivno (23) ili mišljenje s rezervom za obje komponente finansijske revizije (10).
Inače, Ured za reviziju je ukupno ove godine izvršio 101 reviziju, što je prvi put da je neka od vrhovnih revizorskih institucija u BiH realizovala trocifreni broj revizija.
Pored 46 pomenutih “entitetskog nivoa”, revidirano je i 27 institucija “kantonalnog” i 28 institucija “lokalnog nivoa”. Među njima je i 5 sa negativnom ocjenom (2 na kantonalnom a 3 na lokalnom nivou).
Konstatujmo da se Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju ne bavi revizorskim izvještajima “kantonalnog” ili “lokalnog” nivoa. S jedne strane, logika jeste da se tim izvještajima prije svega trebaju baviti kantonalne skupštine i općinska vijeća, ali Parlament, kao najviši zakonodavni organ Federacije, čiji je Ured zapravo pomoćno sredstvo nadzora nad javnim finansijama i zakonitošću njihove upotrebe, i kome Ured šalje sve svoje izvještaje, u najmanju ruku bi svake godine trebao da se osvrne i na ovaj segment rada Ureda i da pošalje javnu poruku u ovom kontekstu i svojevrsno usmjerenje za niže nivoe vlasti. Ne miješajući se u njihovu nadležnost, nego ih podsjećajući na njihove obaveze. Koje su oni svih proteklih godina uglavnom ignorisali.
S druge strane, ne postoji nikakav razlog da se, upravo zbog cilja zbog koga revizija postoji – radi pozitivnog uticaja na rad institucija, otklanjanja nedostataka i nezakonitosti i poboljšanja njihove efikasnosti, u cilju poboljšanja kvaliteta života građana – ne izvrše i saslušanja institucija nižeg nivoa ocjenjenih negativnom ocjenom i razmotre, inače, i ti izvještaji, i o njima Parlamentu predlože neki zaključci. Jer bi to, između ostalog, poslalo jasnu poruku šta se o takvom ponašanju misli i da se ono ne može sakriti iza priče o (ne)nadležnosti, u okvire neke male sredine, recimo, u kojoj će odgovorni biti zaštićeni vezama sa lokalnom vlašću, a nalazi i preporuke revizora biti izignorisani. Jer “entitetska vlast misli o svim svojim građanima, bez obzira gdje se oni nalaze”.
Naravno da sa vlašću kakvu imamo ovo izgleda naivno, ali baš zbog toga bi Parlament i njegova komisija odgovorna za reviziju trebali posvetiti pažnju navedenom, kako bi se percepcija javnosti o vlasti i sama suština njenog djelovanja polako počeli mijenjati.
A razmatranje godišnjeg izvještaja Ureda za reviziju o najvažnijim nalazima i preporukama – što je uz revizije učinka još jedna stvar kojom se ova komisija nije do sada bavila – možda bi mogla biti dobra prilika da se izvrši analiza i obavi rasprava i o ovim izvještajima “nižeg nivoa”, te o njima predlože određeni zaključci Parlamentu. U krajnjoj liniji, činjenica je da postoji dosta transfera iz federalnog budžeta za niže nivoe vlasti, što je dodatni razlog da se odnos prema (ne)nadležnosti Komisije i Parlamenta u ovom kontekstu preispita i izmijeni.
A, kad smo kod ponašanja vlasti i saslušanja pred Parlamentarnom komisijom odgovornom za reviziju, spomenimo i da dok odgovornost drugih institucija i njihov odnos prema Parlamentu i njegovoj komisiji raste, pa sad već većinu institucija na saslušanjima predstavljaju njihovi direktori (što je ranije bilo izuzetak), dotle je odnos Vlade, odnosno njenog premijera i ministara nepromjenjivo i neprihvatljivo loš. Na julska saslušanja, posvećena uglavnom njima, nije se odazvao nijedan(!) ministar. A prethodno su se čak upustili u atak na nezavisnost Ureda za reviziju, javno vrijeđali i dovodili u pitanje profesionalne kvalitete revizora i – potpuno nevjerovatno – zahtjevali od Ureda za reviziju da izmijeni svoje izvještaje koji se odnose na njegove ocjene njihovog rada. Kao što je jedan od članova komisije na saslušanjima konstatovao: “To je prvorazredni skandal svugdje u svijetu. I ta Vlada je trebala automatski da podnese ostavku.”
Spomenimo još, u vezi održanih saslušanja, da su ona svojim sadržajem i kritičnošću većine članova Komisije koji su uzeli učešće u njima, uglavnom opravdala svoje postojanja, a u najboljim momentima dali i smjernicu za svoj dalji razvoj.
Neprisustvo svih članova Komisije saslušanjima i dalje je jedan od njihovih najlošijih aspekata. A transparentnost, ostvarena kroz prenos uživo, putem YouTube kanala Parlamenta FBiH i FB stranice Centara civilnih inicijativa, jedan od najboljih.
No, i sekretarijat Komisije i oba doma Parlamenta zaslužuje kritiku što na svojim web stranicama nisu objavili ni najavu ni ikakve informacije o ovim saslušanjima, koja predstavljaju jedan od najznačajnijih događaja koji je organizovan u Parlamentu Federacije ove godine. I koji je kao obavezan sadržaj trebao imati i press konferencije na kraju svakog dana saslušanja.
Pored pojedinih članova Parlamentarne komisije, maksimalnu odgovornost, svijest o značaju ovih saslušanja i pripremljenost za njih pokazao je Ured za reviziju, koji je svaki dan bio prisutan sa desetak svojih zaposlenika, najupućenijih u teme o kojima se raspravljalo i predvođenih kompletnim rukovodstvom.
Nevladin sektor je na saslušanjima bio predstavljen Centrima civilnih inicijativa, koji su, radeći na svom projektu „Učinkovitija javna revizija za smanjenje korupcije u Bosni i Hercegovini“, uradio više na javnoj promociji ovih saslušanja od institucija u okviru kojih su ona održana.
Bez obzira na brojne primjedbe, ovim saslušanjima postignut je značajan napredak u odnosu na prethodno stanje, što je u svom saopštenju za javnost, izdatom nakon saslušanja, istakao i Ured za reviziju, čiji značaj i kvalitet rada je, u više navrata istican i od članova Komisije i od revidiranih subjekata, ne baš uvijek zadovoljnih dobijenim ocjenama.
Ovaj ciklus saslušanja je, podsjetimo, završio saslušanjem povodom Izvještaja revizije učinka „Efikasnost planiranja i realizacije mjera za ublažavanje ekonomskih posljedica pandemije COVID-19“, prve i zasad jedine revizije u BiH u potpunosti posvećene radu vlasti u uslovima pandemije.
Radi se istovremeno o prvoj reviziji učinka povodom koje je Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju organizovala javno saslušanje. Tim prije, ono je trebalo biti mnogo bolje pripremljeno, dati mu se mnogo veći značaj, javno najaviti i organizovati zasebno, a ne na kraju napornog četverodnevnog saslušanja 24 institucije. Na ovoj raspravi su prisustvovali predstavnici Porezne uprave FBiH, Razvojne Banke i ministarstava, koji su bili obuhvaćeni revizijom. Ali ponovo nije bilo Premijera, ministrice finansija, niti ministara iz drugih resora.
Osim za dva javna preduzeća s negativnom ocjenom revizora, koja su, iz nepoznatih razloga, ispuštena sa spiskova za saslušanja, bilo bi dobro da Komisija, u nastavku, organizuje i javno saslušanje povodom Memoranduma o odustajanju od glavne studije revizije učinka „Efektivnost mjera za ublažavanje ekonomskih posljedica pandemije COVID-19“, odnosno povodom nemogućnosti Ureda da dođe do relevantnih podataka za provođenje te značajne revizije.
Za sada se, naime, još uvijek, nijedna institucija vlasti nije oglasila u vezi s ovim skandalom, iako je od objave Memoranduma, odnosno odluke o odustajanju, uz precizno navođenje razloga, u kojim se prilično jasno prepoznaju i odgovorni za ovu situaciju, prošlo 2 mjeseca.
(N.N., Revizije info)
