U srijedu, 29.03. u Narodnoj se skupštini Republike Srpske konačno otvoreno progovorilo o reviziji i svemu i svačemu s njom u vezi.
Dugo čekana rasprava i dugo nakupljano nezadovoljstvo opozicionih poslanika, zbog dugotrajne opstrukcije od strane vladajućih.
Podsjećamo, vladajuća većina u Narodnoj skupštini Republike Srpske u prethodnom je sazivu kontrolu nad materijalima u vezi s revizijom i opstrukciju rasprave na tu temu na sjednicama Skupštine, vršila je kontrolom nad Odborom za reviziju.
Iako je njegov predsjednik bio (i jeste) iz opozicionog SDS-a (u prošlom sazivu Tomica Stojanović a u novom Mirjana Orašanin) vladajuća većina imala je (i ima) većinu i u Odboru, te je sistematski opstruirala njegov rad i napore predsjednika da omogući rad u skladu sa propisima i projektovanom društvenom ulogom Odbora i spriječi da revizorski izvještaji (p)ostanu „mrtvo slovo na papiru“.
Prvo je odlukama većine, uz kršenje propisa, onemogućeno slanje negativnih izvještaja na razmatranje u Skupštini, potom su rijetke sjednice prekidane i nezavršavane, da bi u svojoj posljednoj (predizbornoj) godini, Odbor (u prethodnom mandatu), zbog odbijanja njegovih članova iz vladajuće većine da dolaze na sjednice, u potpunosti prestao sa radom.
Rezultat te opstrukcije je da je broj održanih sjednica ovog tijela, u prethodnom mandatu, višestruko manji od broja sjednica koje je održala parlamentarna komisija odgovorna za reviziju u drugom bh. entitetu, a nivo i značaj urađenog posla je, praktično neuporediv. Dok je u NSRS svaka ozbiljna rasprava o problemima unutar javnih institucija i preduzeća, detektovanim revizijom, bila na različite načine onemogućavana, dotle su u Federalnom parlamentu organizovani ciklusi ozbiljnih javnih saslušanja revidiranih institucija i donošeni ozbiljni zaključci.
Opstrukciju unutar Odbora, njegov predsjednik je pokušao prevazići direktnim nametanjem spornih tema na samoj sjednici Skupštine, ali mu to od rukovodstva Skupštine nije dozvoljeno, s licemjernim upozorenjem da krši procedure i ne pridržava se Poslovnika i da ti materijali o kojim on želi da govori Skupštini treba da dođu od Odbora (kome, rekosmo, nisu dozvoljavali da radi). Predsjedniku bez Odbora i mogućnosti da radi svoj posao, ostalo je samo da javno optuži svoje kolega iz vladajuće većine da štite kriminal i korupciju i lične interese. Što je i uradio.
No, početak je novog mandata, naredni opšti izbori su još daleko i vlast iz iskustva zna da će glasači dotad zaboraviti sve što se sada kaže, a pogotovo kad im tad pažnju zaokupe temama za dizanje nacionalnih tenzija. Pa je rasprava sada dozvoljena. Što je posebno indikativno – bez prevelikog uzbuđivanja vladajućih zbog izrečenih teških(!) kvalifikacija i na njihov i na račun Glavnog ravizora, koga u opoziciji takođe tretiraju kao “njihovog”.
A u raspravi je, pored uvodničara, Glavnog revizora Jove Radukića, učestvovalo čak 14 poslanika, iz 5 političkih stranaka. I moglo se čuti… svašta.
Poslanici vladajuće stranke očekivano su bili pozitivni u svojim komentarima. Igor Žunić (SNSD) je osjetio potrebu da se usprotivi navođenju negativnosti iz revizorskih izvještaja i da kaže da “ovdje ima i pozitivnih izvještaja, koje treba javno da pohvalimo.” A njegov kolega Srđan Mazalica (SNSD) je ocijenio da su izvještaji koje radi Glavna služba za reviziju, od 2006. godine sve bolji.
Opozicija je, međutim, imala sasvim suprotno mišljenje. Podsjetivši da je doba najveće snage te institucije, kada je njena nezavisnost od politike dolazila do izražaja i kroz sukobe sa vlašću, koja je praktično od stvaranja Glavne službe za reviziju atakovala na njenu nezavisnost, bila za vrijeme njenog prvog glavnog revizora – Boška Čeke. Da su ataci na nezavisnost nastavljeni za vrijeme njegovog nasljednika Duška Šnjegote, koji je 2017. godine postao žrtvom skandaloznog orkestriranog političkog linča i prisiljen na podnošenje ostavke. A nakon toga…
“Godinama je vršen politički pritisak na glavnu službu za reviziju javnog sektora, sve do trenutka dok nisu doveli gospodina Radukića na čelo ove institucije… Više se uopšte ne može govoriti o tome da je ovo nezavisna institucija.”, izjavio je Milenko Mihaljica (PDP).
S njim se složio i Igor Crnadak (PDP): “Poslije Čeke je došao Šnjegota. Nažalost i on je preminio. I poslije njega je završeno. SNSD, odnosno režimska služba je potpuno ovladala i apsolutno više nemate funkcije koju bi trebali da imate.”
Najradikalniji je, već po običaju, bio Nebojša Vukanović (Za pravdu i red), koji je Glavnog revizora Radukića, ponovo nazvao “revizorom mafije” i upozorio:
“Gospodine Radukiću, vi morate biti svjesni da je ovaj vaš kriminal mnogo opasniji i zloupotrebe koje radite, a koje ću sad da vam dokumentujem, je mnogo opasniji od mnogih kriminalnih grupa i mnogih zloupotreba ljudi na čelu preduzeća.”
Predsjednik Odbora za reviziju u prošlom mandatu, Tomica Stojanović (SDS), takođe je bio krajnje oštar, u svojoj izlaganju, odgovornost, međutim, usmjerivši na drugu stranu: “Rukovodstvo narodne Skupštine prikriva kriminal i korupciju.” Ali se, ipak, osvrnuo i na rad Glavnog revizora, optuživši ga za dvostruke standarde i izbjegavanje kritike vlasti:
“Nabavke. Gospodine Radukiću, ovo što ste napisali u 12 redova je sramota. Milijarde su potrošene, u 12 redova je to složeno. Mislim da što se tiče konsolidovanog izvještaja da ništa ne pričate o javnim nabavkama. Ovdje krijete. A u ovom (drugom na sjednici razmatranom) godišnjem izvještaju veoma kvalitetno objašnjavate javne nabavke o javnim preduzećima i opštinama a budžetske korisnike maltene ne dodirujete.”
Vukota Govedarica (SDS) je imao sličan odnos prema Izvještaju o provedenoj finansijskoj reviziji Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, nazvavši ga – u potpunosti friziranim.
Igor Crnadak (PDP) zaključio je: Republici Srpskoj treba revizija koja će bez ikakvog problema da ukaže na bilo šta, koja se ničeg ne boji. Koja se ne boji političara. Koja se ne boji političkih moćnika koji danas, a vi to svi znate, mogu bez ikakve brige da će imati neki problem, da atakuju na ljude koji rade reviziju, da im prijete, da insistiraju da izvještaj bude onako kako oni kažu.
Aktuelna predsjednica Odbora za reviziju, Mirjana Orašanin (SDS), nakon prezentiranja najznačajnijih problema sadržanim u izvještajima (koji, kao da im nema kraja), svjesna kompleksnosti problema s kojim se suočava revizija, kao kontrolni mehanizam, a s njom i društvo u cjelini, naglasila je:
„Ovakvo stanje upućuje na zaključak da sistem zapravo ne funkcioniše. I da zbog toga revizorski izvještaji i njihove preporuke ostaju „mrtvo slovo na papiru“. A uzrok tome jeste što druge institucije a prvenstveno Vlada, NSRS i Tužilaštvo ne rade svoj posao u postizvještajnom periodu.“
Za kraj, napomenimo da se ova dva i po sata dugačka rasprava vodila uz primjetnu rezigniranost kritičara, koji su se stalno borili sa pitanjem, koje je, u svom izlaganju, formulisao poslanik Mihaljica:
„Ne znam ima li uopšte smisla o ovom raspravljat sve dok politika ne povuče ruke iz ovih institucija.“
Na šta je Crnadak dao jedini mogući odgovor:
„Ne smijemo se prestati boriti“.
(N.N., Revizije info, 30.03.2023.)
