Program LIFE uveden je 1992. radi savladavanja različitih izazova u području okoliša i klime s kojima se EU suočava, uključujući onečišćenje vazduha i vode, gubitak bioraznolikosti i klimatske promjene.
Tim programom upravljaju Evropska komisija i Evropska izvršna agencija za klimu, infrastrukturu i okoliš (CINEA) te se njime podržavaju inicijative kao što su Evropski zeleni plan i Strategija EU za bioraznolikost do 2030. Budžet programa LIFE iznosio je 3,5 milijardi eura za programski period 2014. – 2020. te je zatim povećan na 5,4 milijarde eura za period 2021. – 2027. Iz programa LIFE u pravilu su se finansirali projekti usmjereni na zaštitu prirode i očuvanje bioraznolikosti ili na poboljšanja u području okoliša i klime.
Iz programa LIFE izdvojen je iznos od 701 milion eura za 70 strateških projekata u programskom periodu 2014. – 2020. (između 7 i 16 miliona eura po projektu). U periodu 2021. – 2027. do aprila 2025. dodijeljen je iznos od 436 miliona eura za daljnjih 25 projekata (između 10 i 30 miliona eura po projektu).
„Strateškim projektima programa LIFE pruža se dragocjena podrška jer se učesnicima pomaže da međusobno sarađuju i privuku dodatna finansijska sredstva”, izjavila je Joëlle Elvinger, članica Suda zadužena za tu reviziju. „Istovremeno i dalje postoje nedostaci koji se odnose na utvrđivanje prioritetnih potreba, praćenje napretka i dijeljenje rezultata. Usto je često nejasno koji su dugoročni efekti i trajne koristi tih projekata.”
Od strateških projekata u okviru programa LIFE očekuje se mobilizacija dodatnih finansijskih sredstava iz barem još jednog fonda EU ili nacionalnog ili privatnog fonda radi pomoći u provođenju određenog plana ili strategije. Ta se aktivnost provodila u svim ispitanim projektima (njih 22), no revizori zaključuju da zbog nedostatka jasnih smjernica o tome što se smatra „mobiliziranim finansijskim sredstvima” i činjenice da Evropska komisija ne provodi nadzor nije moguće procijeniti način na koji mobilizirana dodatna finansijska sredstva doprinose provođenju strategija. Nadalje, ne postoji standardna metodologija za praćenje dodatnih finansijskih sredstava, zbog čega je teško utvrditi iznose privatnih i javnih ulaganja koje su projekti privukli.
Revizori su utvrdili i da se projektima često ne uzimaju u obzir najvažnije poznate potrebe država članica u području okoliša i klime, što može ograničiti koristi za zemlje i regije na koje su projekti usmjereni. Nadalje, u izvještaju se naglašava da se naučene lekcije i dobre prakse rijetko dijele preko platformi na nivou EU, čime se smanjuju mogućnosti njihove reprodukcije i njihov širi efekat. Postoji i rizik od toga da se planovima za period nakon provođenja programa LIFE, čija je svrha garantovati da koristi strateških projekata traju i nakon isteka početnog razdoblja finansiranja, ne uspije garantovati dugoročna održivost rezultata projekata nakon završetka njihova finansiranja iz programa LIFE. Usto je efikasnost tih planova ograničena zbog nedostatka konkretnih smjernica o njihovu sadržaju i slabosti u načinu njihovog provođenja.
Povrh toga, ne provodi se odgovarajuća procjena strateških projekata u okviru programa LIFE u pogledu njihovih ključnih ciljeva, kao što su promjene u upravljanju, upravljanje dionicima i njihova uključenost te izgradnja kapaciteta i reprodukcija rezultata. Revizori naglašavaju da mehanizmi praćenja međusobno nisu usklađeni. Bez odgovarajućeg pristupa praćenju teško je procijeniti ukupnu uspješnost strateških projekata u okviru programa LIFE i njihov doprinos ostvarivanju ciljeva EU u području okoliša i klime.
Revizori pozivaju Evropsku komisiju da garantuje bolju usklađenost projekata sa specifičnim potrebama država članica u području okoliša i klime, da pruži jasnije smjernice o mobilizaciji dodatnih finansijskih sredstava i da promovira upotrebu platformi na nivou EU za dijeljenje informacija o dobrim praksama i njihovu reprodukciju. Takođe, preporučuju da se u provođenje projekata aktivno uključe tijela koje provode povezane strategije (službeni planovi, strategije i okviri politika čije se provođenje podupire strateškim projektima u okviru programa LIFE) kako bi se garantovalo da projekti nastave donositi rezultate i nakon isteka perioda njihovog finansiranja.
(Revizije info / Izvor: ERS)
