Pogranične regije često imaju slabije ekonomske rezultate od drugih regija u državama članicama. EU je, zato, osmislila programe kojima nastoji smanjiti razlike u bogatstvu i razvoju među svojim regijama. Među njima se nalazi i program Interreg, čiji je cilj pomoći pograničnim regijama da ostvare svoj puni ekonomski potencijal i istovremeno podsticati solidarnost među građanima različitih država. Ukupni budžet tog programa za programsko razdoblje 2014. – 2020. iznosio je 10,1 milijardi eura. Za finansiranje projekata saradnje na unutrašnjim granicama izdvojeno je više od 6 milijardi eura – riječ je o približno 24.000 projekata finansiranih u okviru 53 programa saradnje kojima je obuhvaćeno 59% kopnene površine EU i 48 % njegova stanovništva.
„Uprkos tome što EU ciljano finansira ekonomski rast pograničnih područja, njihov se potencijal još ne iskorištava u cijelosti”, izjavio je Ladislav Balko, član Evropskog revizorskog suda zadužen za ovaj izvještaj. „Za provođenje programa saradnje tokom programskog razdoblja 2021. – 2027. Sud preporučuje da ih se ciljanije usmjeri te da se projekti za finansiranje rangiraju prema kvaliteti.”
Revizori su utvrdili da su u okviru većine programa saradnje koje su ispitali obavljene analize potreba predmetnih regija, kao i da postoje jasne poveznice između predloženih ciljeva, planiranih resursa i aktivnosti te željenih rezultata i efekta. Međutim, zbog ograničenog budžeta programa saradnje, njima se ne može odgovoriti na sve prekogranične izazove, a programska tijela usto nisu odredila prioritete kako bi se fokusirala na goruće izazove za susjedne regije. Osim toga, pravila nalažu da se na određene izazove – npr. na pitanja prekogranične zdravstvene zaštite – mora odgovoriti u saradnji među državama članicama na nacionalnom nivou.
Dodatan je problem koji su utvrdili revizori nepostojanje jasnog razgraničenja između programa prihvatljivih za finansiranje u okviru programa Interreg i onih koji bi se mogli finansirati u okviru drugih, „glavnih” programa kohezijske politike (npr. iz Evropskog fonda za regionalni razvoj), što je dovelo do situacije u kojoj bi se iz različitih izvora finansiranja mogle finansirati iste vrste operacija. Revizori su također utvrdili da je prekogranični značaj određenih projekata bio upitan jer je propisana „saradnja” među partnerima bila ograničena na predstavljanje zajedničkog projektnog prijedloga kako bi se osiguralo finansiranje. Revizori ističu da je potreba za ostvarenjem veće dodane vrijednosti intervencija EU posebno važna u kontekstu smanjenja budžeta za programe Interreg za razdoblje 2021. – 2027. Naglašavaju da je nužno rangirati projekte prema kvalitetu kako bi se garantovalo da se za finansiranje prihvate samo najbolji prijedlozi i izbjeglo preklapanje s drugim izvorima finansiranja (primjerice, uvođenjem uslova komplementarnosti sufinansiranih projekata).
Konačno, revizori su s odobravanjem utvrdili da je uprkos pandemiji bolesti COVID19 obustavljen ili otkazan tek vrlo mali broj prekograničnih projekata, uglavnom zbog toga što su mnogi projekti već bili ugovoreni u okviru programa Interreg. Međutim, efekat krize bio je vidljiv te su programska tijela uložila napore da podrže provođenje ugovorenih projekata. Kako bi ublažila posljedice pandemije, relevantna tijela također su iskoristila mjere fleksibilnosti i pojednostavnjenja koje je uveo EU, posebno u pogledu mogućnosti produženja roka za dovršetak projekta ili dostavljanja ključnih dokumenata.
(ERS / Revizije info)
