Revizija javnih institucija, ustanova i preduzeća je izuzetno značajan mehanizam čija je svrha poboljšanje rada tih institucija, njihove efikasnosti, ekonomičnosti i kvaliteta usluga koje pružaju i u konačnici poboljšanje stanja u cijelom društvu i kvaliteta života građana.
No, da bi revizija ostvarila svoju društvenu ulogu, moraju biti zadovoljeni određeni preduslovi. Prvo, rad revizijskih institucija mora biti nezavisan od političkih uticaja, jer se inače pretvara u besmislenu formu, efekta suprotnog od proklamovanog. Umjesto zaštitnika društva i građana, postaju zaštitnici političkih moćnika i koruptivnog, klijentilističkog lanca oko njih.
Drugo, revizijske institucije ne smiju biti prepuštene same sebi, odnosno ostavljene da se same bore protiv problema u funkcionisanju institucija države i javnih ustanova i preduzeća. One, u BiH, imaju ingerencije da analiziraju stanje u subjektima revizije i odgovarajućim državnim tijelima i javnosti ukažu na svoje nalaze i daju preporuke za otklanjanje uočenih nedostataka, grešaka i nezakonitosti, ali za provođenje tih preporuka i eventualno sankcionisanje institucija i njihovih rukovodilaca, nadležne su druge institucije – parlamenti, vlade i tužilaštva, prije svega.
Vrlo značajnu ulogu u tako postavljenom sistemu imaju parlamentarna radna tijela (komisije ili odbori) zaduženi za reviziju. Njihov nerad ili neadekvatan rad može u potpunosti obesmisliti reviziju i rad revizorskih institucija.
Vidjeli smo to na primjeru Federalne komisije za reviziju, koja nije održala sjednicu čak dvije i po godine i čiji je nerad i odnos vladajućih stranaka prema reviziji doveo društvo do opasne tačke u kojoj su institucije čak počele da odbijaju saradnju sa Uredom za reviziju i ne dozvoljavaju mu da vrši svoj posao, uz nezainteresovano ponašanje Vlade i Tužilaštva.
A vidimo to i na primjeru Odbora za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske.
Odbora koji u kontinuitetu, svojim (ne)radom, izaziva nezadovoljstvo i nevladinog sektora i opozicije i medija koji nisu pod kontrolom vlasti.
Centar za humanu politiku je, još 2012. godine ocijenio da Odbor za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske, ne postupa na adekvatan način po izvještajima revizora, da je obesmislio rad Glavne službe za reviziju javnog sektora RS i da snosi odgovornost za gubitak oko milijardu maraka javnog novca i drugu štetu.
Centri civilnih inicijativa su u svojim analizama, i 2016. i 2020., ukazivali, s jedne strane na značaj, a s druge strane na neispunjenu društvenu ulogu, odnosno na nedostatke u radu Odbora. Ocijenivši da se Odbor pokazao kao slaba karika, koja se nezainteresovano ponašala u vezi sa trošenjem javnih sredstava, transparentnošću i drugim elementima. I posebno naglasivši da Odbor za reviziju u čitavom mandatu 2014.-2018., nije zakazao nijedno javno saslušanje u vezi sa negativnim izvještajima.
U aktuelnom mandatu je bilo saslušanja predstavnika loše ocijenjenih revidiranih institucija, ali je, zbog kontrole vladajuće koalicije nad Odborom, spriječeno da o radu negativno ocijenjenih institucija raspravlja Narodna skupština. Iako je ta obaveza regulisana poslovnikom o radu Odbora.
A odbijaju se, uporno, i pokušaji analize rada Glavne službe za reviziju, na čemu insistiraju opozicioni članovi Odbora i što je bio jedan od razloga za prekid sjednice koja je trebala da se održi prošle sedmice (23.06.), već na njenom samom početku.
Ovo je, inače, trebala da bude prva sjednica Odbora u ovoj godini. Naime, nizak intenzitet rada Odbora je jedan od detektovanih problema. Koji se savršeno uklapa u teoriju o sistematskom urušavanju institucija izuzetno značajnih za funkcionisanje društva i za kvalitet života građana.
Pomenimo na kraju i potpuno neprihvatljivu netransparentnost radnih tijela zaduženih za reviziju u oba entitetska parlamenta. Umjesto promovisanja revizije i svog i rada entitetske revizorske institucije, Odbor i Komisija za reviziju čine sve kako bi se o tom radu znalo što manje. Odbor čak koristi i pandemiju kao izgovor za sprečavanje novinara i predstavnika nvo da prisustvuju njegovim sjednicama.
A kad smo kod pandemije, spomenimo i to da ni Odbor za reviziju NS RS, ni Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju u FBiH nisu iskoristili zakonsku mogućnost koju imaju i od svojih entitetskih revizorskih institucija zatražili provođenje specijalnih revizija o ponašanju institucija u uslovima pandemije. Bez obzira na sve korupcijske skandale, medijske napise i analize nevladinog sektora, koji su donošenje takve odluke činili naprosto logičnim i jedinim ispravnim izborom.
(TH, Revizije info, 02.07.2021.)
