Loše stanje u obrazovanju u BiH, kao dio priče o premreženosti svih segmenata društva korupcijom i političkim uticajima, već godinama je tema medija i civilnog društva. A da je čak i ovdašnja vlast shvatila da je situacija postala krajnje ozbiljna moglo se zaključiti iz svojevremenih najava „konačnog obračuna i stavljanja tačke na sve negativne pojave u visokom obrazovanju RS“ bivšeg ministra za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS Srđana Rajčevića, koji je govorio i o potrebi koordinisane akcije odgovornih za ovu oblast u oba entiteta. No, od toga, nažalost, nije bilo ništa. Pa je situacija kulminirala sa dva skandala – najprije obustavljanjem redovne procedure priznavanja diploma koje se stiču na visokoobrazovnim ustanovama u BiH, od strane Hrvatske i Slovenije, a zatim akcijom “Klaster”, koju je, po nalogu Suda BiH i uz nadzor državnog tužilaštva, provela Državna agencija za istrage i zaštitu SIPA.
Epilog ove akcije izvedene na 18 lokacija na području Banje Luke, Bijeljine, Istočnog Sarajeva, Prijedora, Kozarske Dubice, Brčkog, Travnika i Mostara, zbog postojanja osnova sumnje da su počinjena kaznena djela „Organizirani kriminal“, „Nedopuštena trgovina“ i „Pranje novca“,„Podstrekavanje“, „Zlouporaba položaja ili ovlasti“, „Falsificiranje ili uništenje službene isprave“ i „Krivotvorenje službene isprave“ još se čeka. A protok vremena uzrokuje da početna nada građana i deklarativna spremnost vlasti na ozbiljne mjere, polako blijede. I sve se polako vraća u ustaljene okvire. Uključujući i ukidanje privremene suspenzije procesa akreditacije za fakultete obuhvaćene akcijom SIPA-e.
No, ono što pokazuje da je problem evidentan je i uvrštavanje fakulteta u ovogodišnji plan finansijskih revizija Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske. Po prvi put, u preko 20 godina postojanja ove službe, 8 fakulteta – 5 iz Banjaluke, 2 sa Pala i jedan iz Foče – su bili predmet finansijske revizije.
Iako se revizori ne bave kriminalnim radnjama koje su u fokusu interesovanja SIPA-e i državnog tužilaštva i suda (svako radi svoj posao), njihovi su nalazi takođe značajni za shvatanje stanja u kome se nalazi visoko školstvo (u RS) i za popravljanje tog stanja u kontekstu fokusa revizorskog interesa, te njihovih zaključaka i preporuka.
Od 8 fakulteta koji su obuhvaćeni finansijskom revizijom za 2022. Samo jedan ima pozitivne ocjene za obje komponente finansijske revizije – i finansijske izvještaje i usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima. Još tri imaju jedno pozitivno a jedno mišljenje s rezervom, a 4 od 8 revidiranih ima mišljenje s rezervom za obje komponente finansijske revizije.
Ukupan broj preporuka, koje su revizori dali fakultetima za otklanjanje uočenih nepravilnosti, grešaka i nezakonitosti je 57. Najmanje ih je dobio Elektrotehnički fakultet Banjaluka, koji jedini ima obje pozitivne ocjene – 4. A najviše Filozofski fakultet Pale, kao jedan od onih sa oba mišljenja s rezervom – 10.
Poseban kuriozitet je da Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo RS, kao najodgovornija institucija za oblast visokog obrazovanja u RS, i institucija od koje se očekuje sređivanje stanja i otklanjanje slabosti u visokom školstvu ovog entiteta, ima više ustanovljenih problema i veći broj dobijenih revizorskih preporuka nego ijedan u ovom ciklusu revidirani fakultet.
Ministarstvo, naime, spada među najlošije ocijenjena ministarstva Vlade RS, odnosno, među svega tri od 16 ministarstava Vlade RS koja za finansijsku reviziju za 2022. nisu dobila nijednu pozitivnu ocjenu. A za otklanjanje uočenih slabosti, grešaka i nezakonitosti dobilo je 12 revizorskih preporuka (u odnosu na svega 5 u prethodnoj reviziji).
Pritom, radi se o nastavku pada, započetom u prethodnoj finansijskoj reviziji (za 2021.) kada je Ministarstvo, nakon prve dvije godine svog postojanja u ovom obliku, sa svim pozitivnim ocjenama, dobilo mišljenje s rezervom za usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima. A ove godine (za FR za 2022.), dakle, i za finansijske izvještaje.
(N.N., Revizije info)
