Revizorske preporuke revidiranim institucijama, kojima je cilj otklanjanje propusta i grešaka uočenih u radu institucije, kako bi se taj rad, u nastavku, odvijao transparentno, u skladu sa propisima i u interesima društva, a koje su logična posljedica provedenih revizija i nalaza do kojih se došlo u njima, potencijalno su jedan od najznačajnijih alata za pozitivne društvene promjene.
Na žalost taj potencijal je do sada uglavnom neiskorišten.
S jedne strane zbog malog procenta institucija koje Ured uspijeva da revidira (manje od 5% godišnje), a s druge strane zbog neodgovornog odnosa većine revidiranih institucija prema revizorskim preporukama. Pa i nedovoljnog angažmana samog Ureda za reviziju, te Parlamenta i tužilaštava.
Ukupan broj preporuka, u periodu 2015.-2018., koje su revizori dali institucijama u Federaciji BiH je 5.200. Pri čemu je broj različitih(!) preporuka nešto preko 4000 – određeni dio preporuka, naime, ponavlja se iz godine u godinu.
Realizacija revizorskih preporuka je nezadovoljavajuća. To je moguće ustvrditi bez obzira na manjkavosti u praćenju procesa realizacije, koja je primjetna u radu Ureda za reviziju. Naime, preciznu realizaciju preporuka teško je utvrditi zbog nepotpunih podataka.
Svake godine revizori se osvrnu na realizaciju preporuka iz prethodnog perioda za institucije koje revidiraju te godine, ali ne rade pregled stanja u svim institucijama (i njima datih preporuka) revidiranim u prethodnoj godini. Mada bi to bilo poželjno i neke zemlje u susjedstvu to rade i to krajnje transparentno, redovno obavještavajući javnost o postupanju revidiranih institucija prema datim preporukama.
Realizacija preporuka i praćenje njihove realizacije, predstavlja jedan od najvećih izazova u procesu revizije. Nemogućnost kontinuiranog praćenja realizacije preporuka za posljedicu ima nemogućnost pozivanja na odgovornost rukovodilaca institucija, u kojima, revizijom uočene nepravilnosti u radu nisu otklonjene.
No, uzorak za koji postoje podaci je dovoljan da se izvede zaključak o neprihvatljivo niskom nivou realizacije preporuka, od strane revidiranih institucija. Na primjer, broj nerealizovanih preporuka, u 2015. i 2017. godini, čak je veći od broja u potpunosti realizovanih preporuka u tim godinama.
Ali nije samo do revidiranih institucija. Naime, realizacija dijela revizorskih preporuka (npr. onih koje se tiču izmjene postojećih zakonskih rješenja) nije u domenu revidirane institucije, nego su za njihovo implementiranje odgovorne određene instance vlasti ili više institucija zajedno (i realizacija takvih preporuka je često i najteža).
U ovom kontekstu, bitno je istaći, da uspjeh revizije ne zavisi samo od rada Ureda za reviziju, nego je ključna involviranost i ostalih institucija, prije svega parlamenta, izvršne vlasti, te tužilaštava. I njihovo reagovanje, koje, nažalost izostaje, bar u onoj mjeri koja bi bila poželjna i koja bi pomogla da rad revizora značajno utiče na pozitivne promjene u društvu.
Iako po zakonu, parlament može na osnovu nalaza i preporuka datih u revizorskim izvještajima izreći sankcije u vidu smanjenja budžeta institucija, ali i druge korektivne mjere, one se ne izriču.
S druge strane, saradnja sa tužilaštvima nije institucionalizovna, odnosno precizno definisana i ne rezultira očekivanim reagovanjima tužilaštva na revizorske nalaze i mišljenja, odnosno sankcionisanjem onih koji krše zakone i druge propise.
(TH, revizije.info)
