Po državnom, entitetskim i zakonu o reviziji Brčko distrikta, sve institucije u kojima je provedena revizija, imaju obavezu da u određenom roku dostave odgovor u kome se navode radnje koje je ta institucija preduzela radi prevazilaženja propusta, nepravilnosti, neregularnosti i prekršaja koji su identifikovani u revizorskom izvještaju. Za državne i entitetske institucije, taj rok je 60 dana od prijema revizorskog izvještaja a za institucije Brćko distrikta 30.
Revizorski izvještaji, naime, nisu sami sebi svrha. Niti služe za povremeno popunjavanje novinskih stubaca zanimljivim podacima u sebi. Cilj je otklanjanje uočenih nepravilnosti i nezakonitosti u radu, radi povećanja efikasnosti, zakonitosti i kvaliteta rada institucija, te, u konačnici, kvaliteta života građana.
Nus proizvod bi trebao biti i kažnjavanje prekršilaca zakona, institucija koje loše rade ili ignorišu i nerealizuju revizorske preporuke. No, to već nije posao revizora, nego drugih institucija sistema – parlamenata, vlada, tužilaštava, sudova.
U FEDERACIJI…
Nakon finansijske revizije za 2021. najmanji procenat revidiranih institucija koje su ispoštovale zakonsku obavezu o dostavljanju odgovora o preduzetim mjerama, je na Federalnom nivou – svega 56%.
No, iz Federalnog ureda za reviziju ističu da su u cilju smanjenja broja revidiranih subjekata koji ne dostavljaju odgovore o preduzetim aktivnostima, uveli praksu da kontaktiraju subjekte prilikom isteka roka kako bi ih „podsjetili“ na tu obavezu. Što se pokazalo dobrom praksom. Jer je od 44 institucije koje su prekoračile zakonski rok za dostavljanje odgovora, nakon finansijske revizije za 2021., njih 39, iako sa zakašnjenjem, ipak dostavilo odgovor. Što znači da, na kraju, od 101 revidirane institucije, njih 5 nije dostavilo odgovor o preduzetim aktivnostima na otklanjanju uočenih nepravilnosti i nezakonitosti u radu. Usporedbe radi, nakon finansijske revizije za 2018. takvih je bilo 22, a nakon finansijske revizije za 2020. – 10.
Među 5 institucija koje nisu dostavile odgovor o preduzetim aktivnostima na otklanjanju uočenih nepravilnosti i nezakonitosti u radu, očekivano, nema pozitivno ocjenjenih. Dvije institucije – Hercegovačko-neretvanski kanton i Zapadno hercegovački kanton – imaju “mišljenje s rezervom” za obje komponente finansijske revizije, i finansijske izvještaje i usklađenost sa zakonima i drugim propisima, dok tri – JP “Šume TK” d.d. Kladanj, “Binas” d.d. Bugojno i Tehnički remontni zavod Hadžići – imaju jednu ili obje (“Binas”) negativne ocjene. Svih pet institucija imaju visok broj preporuka – od 19 do 29.
U REPUBLICI SRPSKOJ…
Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, tokom 2022. godine, provela je finansijsku reviziju za 2021. za 75 subjekata (plus reviziju Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta RS). Njih 6 nisu ispoštovali zakonsku obavezu i dostavili Akcioni plan za postupanje po revizorskim izvještajima:
- Ministarstvo saobraćaja i veza
- Agencija za državnu upravu
- Opština Kneževo
- Opština Ljubinje
- Opština Rogatica
- Opština Vlasenica.
Kuriozitet je da prve dvije institucije sa spiska imaju obje pozitivne ocjene u posljednjoj provedenoj finansijskoj reviziji i svega dvije (Ministarstvo) i četiri (Agencija) preporuke revizora, te se, očigledno, radi o nehatu unutar institucija, a ne o nekom ozbiljnijem problemu.
Ostale 4 institucije sa spiska imaju „mišljenje s rezervom“ za obje komponente finansijske revizije za 2021. i značajan broj preporuka – od 15 do 18.
Među institucijama koje nisu dostavile zakonom propisani odgovor Glavnoj službi za reviziju nisu ni jedine dvije koje su za finansijsku reviziju za 2021. dobile negativno mišljenje (Univerzitetska bolnica Foča i Dom zdravlja “Vaso Pelagić” Čajniče) a ni institucije sa najvećim brojem preporuka revizora u ovom ciklusu revizija (Opština Istočno Novo Sarajevo – 27, Univerzitetska bolnica Foča – 23, Dom zdravlja Višegrad – 21,…)
NA DRŽAVNOM NIVOU…
U prethodnoj, finansijskoj reviziji za 2020., od 74 institucije na državnom nivou, njih 18 nije dostavilo odgovor Uredu za reviziju institucija BiH u zakonom određenom roku. Od toga je 14 odgovor ipak dostavilo, nakon zakonskog roka, a 4 nije nikako (Agencija za razvoj visokog obrazovanja i osiguranje kvalitete BiH, Konkurencijsko vijeće BiH, Pravobraniteljstvo BiH, Ured za zakonodavstvo Vijeća ministara BiH).
„Iako većina institucija postupa u skladu sa članom 16. Zakona o reviziji (u određenim slučajevima izvan zakonski definiranog roka), kako bismo postupanje u skladu sa ovom zakonskom odredbom podigli na viši nivo ozbiljnosti i kod institucija koje nisu postupile i dostavile odgovor Uredu, od prošle smo godine ovo pitanje tim institucijama potencirali kroz „skretanje pažnje“, nakon čega su te institucije postupile po datom članu zakona“, navode iz Ureda za reviziju institucija BiH.
Proaktivan pristup je i u slučaju državnog ureda za reviziju urodio plodom. Pa, po podacima koje smo dobili iz ovog ureda, nakon finansijske revizije za 2021. samo jedna institucija nije postupila po Zakonu i Uredu (i Ministarstvu finansija i trezora) dostavila odgovor o preduzetim mjerama u cilju otklanjanja uočenih nepravilnosti.
Na žalost ta institucija je – Parlamentarna skupština BiH. Dakle, ista ona koja bi trebala da (uz pomoć svojih radnih tijela) analizira revizorske izvještaje, tim povodom vrši saslušanja institucija, te, donosi adekvatne zaključke i da vrši pritisak na revidirane subjekte u cilju ispunjavanja njihovih obaveza, uključujući i sankcionisanje zbog kršenja zakona (između ostalog i Zakona o reviziji).
U BRČKO DISTRIKTU…
Iz Ureda za reviziju javne uprave i institucija Brčko distrikta, na žalost, nismo dobili podatke o broju i identitetu institucija koje nisu postupile u skladu sa Zakonom o reviziji. Samo nam je nezvanično saopšteno da takvih ima.
Iz objavljenih izvještaja, izvukli smo podatak da je od 28 revidiranih institucija (ne računajući reviziju finansijskih izvještaja Brčko distrikta) u prethodnoj, finansijskoj reviziji za 2020., njih 7 nije izvršilo zakonsku obavezu i Uredu, u roku od 30 dana od dana prijema revizorskog izvještaja, dostavito Uredu program mjera otklanjanja uočenih nedostataka, sa navedenim radnjama koje su preduzete radi prevazilaženja propusta i nepravilnosti utvrđenih u revizorskom izvještaju, sa određenim rokovima i izvršiocima.
Svi oni (osim jednog za koga to iz u izvještaju objavljenih podataka nije jasno) su ipak, iako sa zakašnjenjem, dostavili akcione planove.
Revizori su, međutim konstatovali da neke institucije (npr. Ured za upravljanje javnom imovinom) jesu dostavile akcione planove u zakonom propisanom roku, ali da je njihov sadržaj neadekvatan. Odnosno da ne sadrže jasne rokove izvršenja za nositelje aktivnosti na otklanjanju propusta i nepravilnosti.
NA KRAJU…
Skrenimo pažnju i na to da neke institucije ovoj zakonskoj obavezi pristupaju krajnje formalistički. Ona je, naime, zamišljena kao pomoćno sredstvo i garancija uspješne realizacije od revizora datih preporuka. Ali rezultati te realizacije, iz godine u godinu, govore da je to pomoćno sredstvo potpuno obesmišljeno. Da ga većina institucija donose da bi tek formalno zadovoljila zakonsku obavezu, a da ga, u suštini, u nastavku ignorišu. Odnosno, vlastite akcione planove za realizaciju revizorskih preporuka ne provode.
“Dostavljanje odgovora nije nikakva garancija da će revidirani subjekt aktivno raditi na implementaciji preporuka, niti da će organi upravljanja i nadležni organi pratiti njenu implementaciju, zbog čega ona i dalje ostaje na nezadovoljavajućem nivou.”, navode iz Ureda za reviziju institucija u Federaciji BiH. I dodaju:
“U ranijem periodu Parlamentarna komisija odgovorna za reviziju (u FBiH) je nastojala potaknuti subjekte na veću implementaciju, tako što je zaključcima zahtjevala da se akcioni planovi otklanjaja nepravilnosti objave javno na internet stranicama i o njima informiše Komisija, međutim nemamo informacija da je neki od subjekata to učinio, niti da je Komisija vršila praćenje postupanja po svojim zaključcima, a što bi predstavljalo ključni mehanizam za osiguranje implementacije preporuka.”
(N.N., Revizije info)
