Većinu negativnih revizorskih ocjena, u periodu 2015.-2018., Glavna služba za reviziju javnog sektora RS dala je institucijama lokalnog nivoa. Radi se o 15 opština, 7 domova zdravlja, te, po jednom javnom preduzeću, javnoj ustanovi i agenciji. Nasuprot njima su svega dvije institucije entitetskog nivoa.
Iz prethodno navedenog se može zaključiti da je veća finansijska nedisciplina i postupanje u neskladu sa zakonima, izražena kod institucija lokalnog karaktera, koje nisu predmetom obavezne revizije od strane Glavne službe za reviziju javnog sektora RS.
ZAJEDNIČKA SKLONOST KRŠENJU ZAKONA O JAVNIM NABAVKAMA
Analizirajući izvještaje koji su ocijenjeni negativno od strane Glavne službe za reviziju javnog sektora, CCI je utvrdio 581 nepostupanje prema zakonskim i podzakonskim aktima (263 prema zakonima i 318 prema drugim propisima). Zajedničko za gotovo sve subjekte revizije je kršenje Zakona o javnim nabavkama, Zakona o budžetskom sistemu, Zakona o računovodstvu i računovodstvenim standardima.
Opštine i gradovi koje su od strane Glavne službe za reviziju, dobile negativnu ocjenu za finansijsku i reviziju usklađenosti, pored navedenih zakona, gotovo po pravilu nisu radili u skladu ni sa Zakonom o javnim putevima, Zakonom o trezoru, Zakonom o radu, Zakonom o lokalnoj samoupravi, Zakonom o uređenju prostora i građenju, Zakonu o vodama, Zakona o sportu, Zakonom o šumama i Zakonom o komunalnim djelatnostima.
Domovi zdravlja su, dodatno, po pravilu imali problema i nisu postupali u skladu sa Zakonom o zdravstvenoj zaštiti Republike Srpske, odnosno njegovim pojedinim odredbama.
U segmentu podzakonskih akata, kako na nivou opština i gradova, tako i kod drugih institucija koje su dobile negativne ocjene za finansijske i izvještaje o usklađenosti, posebno se krši određeni set pravilnika i gotovo bez izuzetka se može ustvrditi da se najviše ne radi u skladu sa: Pravilnikom o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike budžeta Republike, opština, gradova i fondova, Pravilnikom o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za budžetske korisnike, Pravilnikom o finansijskom izvještavanju za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova, Pravilnikom o kontnom okviru i sadržini računa u kontnom okviru za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnika, Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem imovine i obaveza, Pravilnikom o računovodstvu, računovodstvenim politikama i računovodstvenim procjenama za budžetske korisnike, Pravilnikom o sadržaju, obimu i načinu ostvarivanja prava na zdravstvenu zaštitu.
Kod više različitih subjekata revizije registrovano je kršenje istih zakona ili podzakonskih akata. Slično je i sa jednim subjektom, posmatranim u više godina. Što znači da je broj pojedinačnih slučajeva kršenja zakona i podzakonskih akata znatno veći od broja prekršenih (različitih) zakona i podzakonskih akata.
Očigledna je potreba za učestalijom praksom revizije institucija i ustanova sa lokalnog nivoa, gdje se može i uočiti najviše propusta u radu, kada se govori o onome što je u periodu 2015.-2018. godine utvrdila Glavna služba za reviziju javnog sektora RS.
RAZBACIVANJE BUDŽETSKIM NOVCEM
CCI, u svojoj analizi, ukazuje na višegodišnja upozorenja revizora, na propuste u radu institucija koji nisu otklonjeni:
Sistem interne kontrole za cilj ima unapređenje i kontrolu poslovanja, međutim određeni broj institucija ne uspostavlja jedinicu interne revizije, iako su to po zakonu dužne.
Nepridržavajući se dosljedno zakona, rukovodioci i službenici, nesavjesnim djelovanjem direktno utiču na finansijske rezultate institucija. Nedonošenje budžeta i finansijskih planova u skladu sa zakonima i drugim važećim i pripadajućim aktima, te nepostupanje u smislu praćenja izvršavanja budžeta i mjerenje učinaka u odnosu na uložena sredstva, za posljedicu je imalo da su se rashodi i izdaci stvarali u većem iznosu od ostvarenih prihoda, što je rezultiralo povećanjem deficita.
Jedan od vodećih problema, kada govorimo o transparentnoj potrošnji i korištenju javnog novca, jeste nepoštivanje zakonskih procedura pri javnim nabavkama. Konstatovano je da procedure javnih nabavki nisu vršene u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama, što je naročito izraženo kod planiranja nabavki, blagovremenog pokretanja postupka nabavki, izbora postupka nabavki, izrade tenderske dokumentacije, realizacije zaključenih ugovora.
Poed navedenog, u institucijama RS prilično je rašireno i kršenje Zakon o radu. Saradnici se angažuju na osnovu ugovora o djelu za poslove iz nadležnosti institucija. Obzirom da se ugovori o djelu trebaju zaključivati samo za poslove i zadatke za koje je predviđeno zaključivanje istih, potrebno je voditi računa o njihovoj opravdanosti i ekonomičnosti. Dodatno, saradnici su angažovani bez prethodno utvrđenih pravila, u smislu visine naknade, vremena trajanja ugovora, te izvještavanja o istome.
Dodatni primjer trošenja budžetskog novca na neadekvatan način je davanje naknada komisijama čiji članovi obavljaju zadatke koji predstavljaju redovne poslove uposlenika.
Uz navedene nalaze iz revizorskih izvještaja o nesavjesnom poslovanju i korištenju budžetskih sredstava na netransparentan način, dodajmo još i to da se ne vrše popisi imovine u skladu sa zakonom, te da se nad tekućim i kapitalnim transferima ne vrši nadzor i praćenje.
(TH, revizije.info)
