U Banja Vrućici kod Teslića, krajem septembra, organizovan je dvodnevni seminar za članove parlamentarnih odbora Narodne skupštine Republike Srpske koji imaju nadležnost i odgovornost za procese javne revizije u Republici Srpskoj. Pored, u tom kontekstu najznačajnijeg, Odbora za reviziju, seminaru su prisustvovali i predstavnici Odbora za finansije i budžet i Odbora za pitanje djece, mladih i sporta NSRS.
Prvenstveni cilj je bio da se radi na unapređenju efikasnosti u radu Odbora za reviziju, ali ništa manje nije značajno ni pitanje rada drugih odbora i komisija NSRS, jer pored finansijskih revizija, postoje i revizije učinka, koje, po prirodi oblasti koje se revidiraju, imaju veze sa različitim odborima.
IZUZETNO ZNAČAJNI ODBOR NS RS KOJI NE RADI DOVOLJNO
Odbor za reviziju NSRS je veoma važan za prepoznavanje rezultata rada Glavne službe za reviziju javnog sektora RS. Bez njihovog sveobuhvatnog angažmana, dovodi se u pitanje i kompletan trud i rad Glavne službe za reviziju.
A činjenica, koje su svjesni i u Odboru, je da je Odbor za reviziju NSRS, od svoga formiranja, decembra 2018. godine, do danas, radio u najmanju ruku nedovoljno i neusklađeno sa svojim Poslovnikom o radu, koji je, u aktuelnom mandatu prekršen najmanje dva puta.
Poslovnik, u svom članu 4., naime, definiše da se svi negativni revizorski izvještaji upućuju Narodnoj skupštini na daljnje postupanje. No, Odbor oglušio o ovu poslovničku odredbu kada je u pitanju negativan revizorski izvještaj za Agenciju za posredničke, informatičke i finansijske usluge Banjaluka. Predsjednik Odbora je predložio zaključak da se ovaj izvještaj, nakon što ga je Glavna služba za reviziju dostavila Odboru, uputi pred poslanike, odnosno razmatra na sjednici Narodne skupštine, ali je zaključak odbijen od strane članova Odbora koji predstavljaju skupštinsku većinu u NSRS i u Odboru. Ovo se dogodilo 22. septembra 2020. godine, na šestoj sjednici Odbora za reviziju.
Godinu dana ranije je bila ista situacija sa negativnim izvještajima za tri lokalne zajednice, kada je prijedlog predsjednika Odbora na isti način odbačen, a javnost je ostala uskraćena za diskusije na ove teme.
Očigledno je da Odbor, koji ima funkciju zaštite javnog novca, djeluje pod prevelikim političkim uticajem, što je nedopustiva pojava. A nije ni najjasnije bježanje od kritike onih koji su kritiku zaslužili i čija kritika je potrebna, ne samo za poboljšanje stanja u sredinama u kojim oni djeluju, nego inače, za poboljšanje klime u društvu i stvaranje okruženja veće odgovornosti i poboljšanja usluga koje se pružaju građanima.
PUT DO POBOLJŠANJA KVALITETA ŽIVOTA GRAĐANA
I skup koji je organizovan od strane Centara civilnih inicijativa, uz podršku Vlade Švedske, trebalo bi da posluži da se unaprijedi rad Odbora, odnosno, otklone primjedbe na njegov rad, za šta, zapravo, ne postoje ozbiljne prepreke. Dovoljna je tek dobra volja članova Odbora i želja da svoje obaveze u najvišem zakonodavnom tijelu Republike Srpske obavljaju profesionalno, odgovorno i na korist građana Republike Srpske, koji su ih svojim glasovima i izabrali.
Namjera Centara civilnih inicijativa je, prema dosadašnjim aktivnostima ove organizacije, da, djelujući na svim nivoima, od lokalnog, preko kantonalnog i entitetskog, do državnog, doprinese kvalitetnijem radu i simbiozi različitih aktera, od kojih zavisi efekat revizije i njen uticaj na društvene promjene.
Na pomenutom seminaru su, u dva dana, prezentovani najvažniji segmenti finansijske revizije, revizije učinka, kao i metodologija i način rada Glavne službe za reviziju javnog sektora, zatim i prakse u međunarodnim okvirima.
I po reakcijama prisutnih članova Odbora, moglo se primjetiti da su im date informacije prvog dana bile od značaja i da su predstavljale nešto novo za većinu članova Odbora.
Pomenut ćemo da su prvog dana panelisti na seminaru bili Ljiljana Forca Rukovodilac sektora finansijske revizije, Renata Čajić-Kužet Rukovodilac Sektora za razvoj, metodologiju i kontrolu kvaliteta i Milovan Bojić rukovodilac Sektora revizije učinka Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske, koji su maksimalno približili prisutnim poslanicima sve relevantne pojmove iz revizije. Posebno akcentirajući značaj preporuka koje se daju revidiranim subjektima, za otklanjanje uočenih nedostataka, grešaka ili nezakonitosti uradu, a čijom implementacijom se unapređuje rad revidiranih subjekata, štiti javni novac građana, obezbjeđuje poštivanje zakona i drugih propisa, te, u konačnici, ostvaruju uslovi za poboljšanje kvaliteta života građana.
NEDOSTATAK JAVNIH SASLUŠANJA I TEMATSKIH SJEDNICA
U drugom danu seminara, predočene su slabosti Odbora, posebno u kontekstu transparentnosti, a panelista Miloš Grujić, bivši sekretar Odbora za reviziju, predočio je kakvi su sve alati dostupni poslanicima u radu i da ih samo treba koristiti, spomenuvši društvene mreže, Youtube i slične platfome na osnovu koje rad Odbora može biti transparentan.
Kao slabost Odbora, istaknut je izostanak javnih saslušanja, jer, kako je navedeno na skupu, same rasprave sa revidiranim subjektima na sjednicama Odbora, nisu dovoljne. Izostaje veća uključenost zainteresovane javnosti i smanjuje se odgovornost i pritisak javnost prema rukovodiocima koji su imali negativne revizorske izvještaje.
Takođe, apostrofiran je i nedostatak tematskih sjednica, posebno u segmentu izuzetno značajnih revizija učinka, koncentrisanih na ekonomičnost, efikasnost i efektivnost, u oblastima koje analiziraju.
Korist od ovih revizija i izvještaja o njima je ogromna. Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske, posvećuje ovim revizijama više vremena i angažmana, nego bilo koja druga vrhovna revizorska institucija u Bosni i Hercegovini. Pritom, potroši na njih 6-9 mjeseci rada, dođe do značajnih nalaza, zaključaka i preporuka, a onda se izvještajima ne posveti potrebna pažnja, što onda utiče i na kooperativnost subjekata revizije i efekte u nastavku.
KOMŠIJE PRUŽILE POMOĆ – REVIZORI DRI SRBIJE PRENIJELI SVOJA ISKUSTVA KOLEGAMA I POSLANICIMA
Organizator seminara u Banja Vrućici je, u cilju unapređenja procesa revizije, kao i jačanja uloge Odbora za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske i drugih skupštinskih odbora, obezbjedio i međunarodni karakter događaja, odnosno pomoć Državne revizorske institucije Srbije.
Predstavnik ove institucije, vrhovni državni revizor Ivica Gavrilović predstavio je odnos i dobre prakse u radu Državne revizorske institucije Srbije sa nadležnim Odborom i Pododborom Narodne skupštine Republike Srbije. Govoreći i o transparentnosti i značaju uključivanja šire javnosti u proces revizije.
Posebno je apostrofirao dvosmjernost u saradnji Vrhovne revizorske institucije Republike Srbije i nadležnog odbora Narodne skupštine Republike Srbije, navodeći da:
„Uspjeh nadzora Narodne skupštine nad izvršnom granom vlasti zavisi od održavanja bliske saradnje Državne revizorske institucije i skupštinskih odbora, prije svih Odbora za finansije, republički budžet i kontrolu trošenja javnih sredstava. Skupštinski odbori dodaju vrijednost izveštajima o reviziji održavanjem slušanja, izradom sopstvenih zaključaka i izvještaja i davanjem preporuka izvršnoj vlasti, dok se na Državnu revizorsku instituciju gleda kao na nezavisne čuvare javnog interesa, koje predstavljaju faktor odvraćanja od neekonomičnosti, nepravilnog trošenja ili zloupotrebe javnih sredstava.”
Funkcije DRI i Odbora u pogledu finansijske kontrole javnih institucija su zavisne i komplementarne. Odbor se oslanja na rezultate DRI da bi pozivao izvršnu vlast na odgovornost. Slično tome, DRI se oslanja na Odbor da bi promovisala korektivne mjere koje su preporučene na osnovu rezultata revizije.
USTAVNA KATEGORIJA
Vrhovni državni revizor Ivica Gavrilović spomenuo je i da je Vrhovna reviorska institucija Republike Srbije – ustavna kategorija, čime se dodatno podvlači i pojačava nezavisnost njene pozicije. Na žalost, ovdašnje VRI, među rijetkima su u svijetu čija pozicija nije regulisana Ustavom, nego tek odgovarajućim zakonima.
Poslanici Narodne skupštine Republike Srpske bili su iznenađeni kada im je gost predstavio praksu da se sjednice nadležnog odbora i Državne revizorske institucije Srbije održavaju, ne nužno u sjedištima institucijama nego i izvan njih. U gradovima koji su bili predmet revizije, npr. Ili u kojim su sjedišta revidiranih subjekata. Itd.
Uglavnom, gosti su ponudili rješenja kako biti transparentniji, vidljiviji i kako dati značaj i jačati procese revizije i odgovornosti kod subjekata revizije. A na domaćinima je da korisne informacije i savjete iskoriste, u cilju poboljšanja svog rada i u interesu građana.
(Ž.N., Revizije info, Foto: A.A., Creativo)
