13.12.2024. Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske objavila je izvještaj o provedenoj reviziji učinka na temu „Zaštita nepokretnih kulturnih dobara“.
Osnovni cilj ove revizije bio je da se ispita efikasnost zaštite nepokretnih kulturnih dobara, odnosno na koji način nadležne institucije planiraju i provode mjere i aktivnosti na zaštiti ovih dobara, te da se na osnovu provedenih ispitivanja nadležnim institucijama ponude preporuke čijim provođenjem bi bilo moguće unaprijediti stanje u ovoj oblasti.
Nepokretna kulturna dobra, inače, Glavna služba za reviziju definisala je kao dio kulturne baštine od opšteg interesa za Republiku Srpsku koja uživaju posebnu zaštitu definisanu Ustavom Republike Srpske i Zakonom o kulturnim dobrima.
Zaštita kulturnih dobara, podrazumijeva širok spektar djelatnosti koje obuhvataju zakonom definisane aktivnosti.
U tom kontekstu, revizija je obuhvatila aktivnosti Vlade Republike Srpske, odnosno Ministarstva prosvjete i kulture, Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa, grada Banja Luka, grada Trebinje, grada Gradiška, grada Prijedor, grada Bijeljina, grada Novo Sarajevo, opštine Višegrad, opštine Novi Grad, opštine Mrkonjić Grad, Javne ustanove Kulturni centar Banski Dvor – Banja Luka, Javne ustanove Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske – Banja Luka, Javne ustanove Kulturno-omladinski centar Novi Grad, Javne ustanove Nacionalni park Kozara – Prijedor, Javne ustanove Kulturno-sportski centar „Petar Kočić“ Mrkonjić Grad, Javne ustanove Muzej Semberije – Bijeljina i Republičke uprave za inspekcijske poslove.
Ovom revizijom obuhvaćen je vremenski period od 2019. do 2023. godine.
Osnovni zaključak ove revizije je da preduslovi za uspješno funkcionisanje zaštite nepokretnih kulturnih dobara nisu u potpunosti ispunjeni, te da upravljanje nepokretnim kulturnim dobrima ne obezbjeđuje njihovu efikasnu zaštitu.
U skladu sa osnovnim zaključkom utvrđeni su i pojedinačni zaključci:
- Regulatorni i instutucionalni okvir, kao osnovni preduslov za uspješno funkcionisanje sistema zaštite nepokretnih kulturnih dobara ne obezbjeđuju u potpunosti efikasno upravljanje zaštitom;
- Kadrovski, finansijski i informacioni resursi ne obezbjeđuju u potpunosti efikasno upravljanje zaštitom nepokretnih kulturnih dobara;
- Planiranje zaštite nepokretnih kultunih dobara je nekoordinisana aktivnost i ne obezbjeđuje efikasnu zaštitu;
- Provođenje zaštite nepokretnih kulturnih dobara je neefikasno i neusaglašeno sa idetifikovanim potrebama i prioritetima;
- Monitoring, izvještavanje i nadzor ne obezbjeđuju kontinuitet zaštite i očuvanja nepokretnih kulturnih dobara.
Na osnovu nalaza i zaključaka, zasnovanih na relevantnim, pouzdanim i dovoljnim revizijskim dokazima, kreirane su preporuke revizije, koje su upućene institucijama koje imaju određene uloge, nadležnosti i odgovornosti u pogledu zaštite nepokretnih kulturnih dobara: Ministarstvu prosvjete i kulture, Republičkim zavodu za zaštitu kulturnoistorijskog i prirodnog nasljeđa, jedinicama lokalne samouprave i javnim ustanovama kao upravljačima nepokretnim kulturnim dobrima.
“Unapređenje zaštite nepokretnih kulturnih dobara može se obezbjediti usklađenim i koordinisanim provođenjem preporuka na svim nivoima i od strane svih institucija kojima su preporuke upućene.”, naglasili su revizori, u svom izvještaju.
No, iz iskustva možemo reći da je podučavanje ovdašnjih vlasti – kroz revizorske preporuke, medijske natpise, aktivnosti civilnog društva ili upozorenja stranih ambasada ili nvo – zaludan posao.
(T.H., Revizije info)
