28.11.2022. objavljen je posljednji od 6 za ovu godinu planiranih izvještaja o provedenim revizijama učinka Glavne službe za reviziju javnog sektora RS.
Nakon „Pronatalitetnih mjera u jedinicama lokalne samouprave Republike Srpske“, „Zaštite i očuvanje prirodnih dobara“, „Interne revizije i kontrole u javnim preduzećima“, „Unapređenja organizacije i funkcionisanja inspekcija“ i „Rada komunalne policije na održavanju komunalnog reda“, došao je red na „Izgradnju i održavanje objekata kulture u Republici Srpskoj“.
Osnovni cilj ove revizije bio je davanje odgovora na pitanje nivoa efikasnosti aktivnosti koje su preduzimale nadležne institicije kulture u RS i korištenja sredstava budžeta, a u svrhu osiguranja adekvatnog broja, strukture i kvaliteta objekata kulture.
Revizijom su obuhvaćeni Ministarstvo prosvjete i kulture RS, jedinice lokalne samouprave i javne ustanove kulture u Republici Srpskoj.
Prema Republičkom zavodu za statistiku, u 2019. godini djelatnost kulture u Republici Srpskoj obavljalo je 12 pozorišta, 11 muzeja, 50 biblioteka i 34 centra za kulturu. Ove su ustanove organizovale više od tri hiljade kulturnih događaja i imale više od 1,3 miliona posjetilaca ili članova biblioteka.
“Nivo kulturnog stvaralaštva i moguća dostupnost kulturnih sadržaja svim građanima su u značajnoj mjeri povezani sa osiguranjem adekvatnih objekata kulture, njihovim brojem, veličinom i kvalitetom.”. Pritom, “Projekti izgradnje novih i održavanja kvaliteta postojećih objekata zahtijevaju značajna budžetska sredstva i njihovo efikasno korištenje.”, konstatovali su iz Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske.
Provedena revizija je pokazala da “institucije nadležne za oblast kulture nisu kroz integrisan pristup u mogućoj mjeri osigurale adekvatno praćenje stanja objekata kulture, njihovo planiranje i potreban nivo efikasnosti u realizaciji projekata izgradnje, rekonstrukcije i sanacije objekata kulture”.
Naime, revizori su utvrdili da su projekti izgradnje, rekonstrukcije i sanacije objekata kulture u Republici Srpskoj trajali relativno dugo i uz visoke razlike u trajanju za projekte iste grupe radova i približno iste vrijednosti, što je rezultiralo nižim nivoom ukupne efikasnosti i nepravovremenom namjenskom upotrebom objekata.
Konstatovali su i da su evidentne situacije nemogućnosti realizacije projekata i kada su sredstva osigurana i uplaćena, prekidi realizacije projekata sa neizvjesnošću nastavka zbog nedostatka sredstava i privremeno zaustavljanje realizacije neke od faza zbog neusklađene dinamike sa ostalim fazama realizacije projekta.
Pritom, se pokretanje realizacije projekata izgradnje, rekonstrukcije i sanacije objekata kulture ne zasniva na prethodno usvojenim i usaglašenim planovima između nadležnih institucija za kulturu. Niti je u dugoročnim planskim dokumentima obezbijeđen jasan strateški pristup i adekvatno planiranje ulaganja kroz definisane liste prioriteta i najbolju moguću alokaciju sredstava budžeta za ove potrebe.
Itd.
Inače, Strategija razvoja kulture navodi da „po svjetskim mjerilima ako je izdvajanje za kulturu manje od 2,4% od budžeta, kultura države svedena je na incident“. Pritom je konstatovano je da je iznos sredstava za kulturu u 2016. godini iznosio 0,63% od Budžeta RS – dakle 4 puta manje – i da je najvećim dijelom bio usmjeren na plate radnika u kulturi.
Navedeno ukazuje da su takva sredstva nedovoljna za bilo kakav vid aktivnosti i da neminovno vode slabljenju kvaliteta kulturne scene i njenom nazadovanju na svim poljima.
U Strategiji je navedeno da je analiza stanja po jedinicama lokalne samouprave pokazala slične rezultate i da procenti izdvajanja za kulturu iz budžeta JLS variraju i kreću se između 1,1% i 7,8%.
Neophodnost povećanja sredstava za kulturu na republičkom nivou postavljena je kao cilj i to kao učešće od minimalno 1,5% u Budžetu RS. Ali za realizaciju navedenog cilja nije definisan rok.
(T.H., Revizije info)
