Dejtonska struktura države rezultirala je i uspostavom 4 različite institucije za reviziju javnog sektora u BiH, sa vrlo niskim stepenom povezanosti. Uz različit nivo političkih pritisaka od strane raznih nivoa vlasti to dovodi do neujednačenih kriterija i nepouzdanih ocjena. Odnosno, u konačnici, do značajne razlike u ocjenama.
Dvije entitetske institucije – Ured za reviziju institucija u FBiH i Glavna služba za reviziju javnog sektora RS – kao jedine koje još daju negativne ocjene, već godinama u tom kontekstu ispoljavaju ozbiljne razlike.
Posmatrajući posljednjih 8 godina, vidimo da je za ukupno 174 subjekata revizije (126 u FBiH a 48 u RS) izrečena negativna ocjena ili za jednu ili obje komponente finansijske revizije (finansijske izvještaje i usklađenost poslovanja sa zakonima i drugim propisima).
Broj institucija sa negativnim revizorskim mišljenjem u Federaciji BiH, na godišnjem je nivou od 2 do čak 5 puta veći od broja institucija sa takvom ocjenom u Republici Srpskoj.
Pritom, dok u Republici Srpskoj, npr., u posljednjoj, finansijskoj reviziji za 2023., ni jedna institucija nije dobila negativno mišljenje za obje komponente finansijske revizije (nego ih je 8 dobilo samo za jednu komponentu), u Federaciji BiH takvih, sa oba negativna mišljenja, je 7 (uz još 10 sa negativnim mišljenjem za jednu od komponenti finansijske revizije.
No, značajna razlika nije vidljiva samo na negativnim ocjenama, nego možda još više na pozitivnim. Jer dok je u ukupnoj masi revidiranih institucija u finansijskoj reviziji za 2023., recimo, onih sa obje pozitivne ocjene, u Federaciji tek 8% (9 od 107), u Republici Srpskoj je takvih čak 27% (24 od 89).
Različit je i stepen preporuka koje revizori daju u cilju otklanjanja uočenih nedostataka, grešaka i nezakonitosti. U Republici Srpskoj prosjek po instituciji je 19, a u Federacji 27.
U Republici Srpskoj raspon datih preporuka, institucijama s negativnim mišljenjem, kreće se od 9 do 29. A u Federacij od 18 do 38.
No, mnogo značajnije od suhoparnih statističkih podataka je činjenica da je Glavna služba za reviziju javnog sektora RS, u proteklim godinama, bila meta oštrih kritika opozicije i medija, a Ured za reviziju institucija u FBiH – vlasti.
Dok je revizorima u RS zamjeran nedostatak kritičnosti i “služenje režimu”, revizorima u Federaciji je, od strane vlasti, javno zamjerano što ne liče na svoje kolege iz RS. Te im je rad opstruiran, bili su predmet javnih uvreda, ataka na njihovu nezavisnost i zahtjeva za uvođenjem cenzure i podčinjavanjem izvršnoj vlasti.
Ono što je, međutim, identično, u oba entiteta je neadekvatan odnos institucija koje bi trebale da reaguju u postizvještajnom periodu (parlamenata, vlada i tužilaštva, prije svega), vršeći pritisak na revidirane institucije, u cilju implementacije dobijenih preporuka i kažnjavajući odgovorne, pogotovo one koji krše zakone i godinama ignorišu određene preporuke. A što se ne dešava. Čime se obesmišljava sav rad pa i samo postojanje revizorskih institucije u BiH. I – s obzirom na značaj revizije kao kontrolnog mehanizma u jednom društvu – urušava kompletan sistem.
(N.N., Revizije info)
